پدیده خشکی رودخانه ها چند سالی است در کشور به تدریج روند افزایشی را طی می کند و در این میان غیر از خشکسالی و کمی بارش ها، سد سازی، حفر چاه‌های غیرمجاز و آبیاری غیراصولی زمین‌های کشاورزی از علل مهم آن است.
رودخانه قزل اوزن نیز از پدیده خشکی این روزهای رودخانه های ایران در امان نبوده و بویژه در فصل تابستان رو به مرگ تدریجی می رود، چند سالی است که نفس های این رودخانه عظیم و حیاتی به شماره افتاده است و اگر تدبیری اندیشیده نشود با ناباوری جریان زندگی در آن متوقف خواهد شد.
به گزارش ایرنا ، کمی بارش ها، خشکسالی، احداث چند سد مختلف بر روی این رودخانه، استفاده غیر مجاز و بی رویه کشاورزان از آب این رودخانه و عدم مدیریت اصولی آب در حوضه های آب ریز این رودخانه، زیبایی و عظمت قزل اوزن را از بین خواهد برد.
این رودخانه یکی از طویل ترین و زیباترین رودخانه ‌های ایران است که از ارتفاعات کردستان سرچشمه می‌ گیرد و از بخش جنوب غربی وارد خاک استان زنجان می شود.
قزل اوزن که پرآب ترین رودخانه استان زنجان است در آخرین مسیر خود قبل از خروج از محدوده استان زنجان، با طی مسیر ۷۰ کیلومتری در داخل شهرستان طارم امید و زندگی را به مردم این منطقه هدیه می دهد.
به طوری که می توان گفت قزل اوزن برای شهرستان طارم فقط یک رودخانه نیست، بلکه شاهرگ زندگی برای مردمانی است که شبانه روز در مزارع خود تلاش و زندگی را به معنای سخت آن تعریف می کنند.
قزل اوزن فقط مأموریت رساندن آب را به زمین‌های تشنه، مزارع محصولات مختلف و خانه های مردم ندارد، بلکه وظیفه‌ای فراتر دارد و آن‌هم پمپاژ امید، شادی و خون زندگی به قلب همه مردم شهرستان طارم است.
علاوه بر تنوع زیستی بالا و اهمیت بوم شناختی رودخانه قزل اوزن، تاثیر آن بر بخش های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زندگی مردمان حاشیه این رودخانۀ مهم و حیاتی انکار ناشدنی است.
رودخانه قزل اوزن به عنوان یک شریان حیاتی نقش مهمی برای مردمان حاشیه رودخانه در چندین استان ایفا می کند و در معیشت کشاورزان، بخصوص در شهرستان طارم تاثیرگذار است، به طوری که در صورت نبود جریان آب در قزل اوزن جریان زندگی هزاران نفر در طارم متوقف خواهد شد.
با توجه به اینکه ۹۵ درصد مردم طارم از راه کشاورزی اقتصاد خود را تامین می کنند و اکثر سرمایه گذاری های انجام شده در این شهرستان بواسطه رودخانه قزل اوزن هدف گذاری شده است، خشک شدن این رودخانه خسارت های جبران ناپذیری در تمام بخش ها وارد خواهد کرد.
اوایل تابستان هر سال با خشکی رودخانه قزل اوزن در شهرستان طارم بخصوص در پایین دست این رودخانه، امیدها در میان مردم زحمت کش این منطقه کم رنگ می شود و کشاورزان را با بحران آب و از بین رفتن محصولات زراعی و باغی مواجه می کند.
در تابستان سال ۹۶ با تلاش ها و پیگیری های مسئولین در دولت تدبیر و امید، روزهای بی آب قزل اوزن در شهرستان طارم با رهاسازی آب سد آیدوقموش رنگ امید به خود گرفت و جریان آب در پرآب ترین رودخانه استان زنجان، نبض زندگی در طارم را به تپش درآورد.
تابستان سال جاری نیز با گرمتر شدن هوا و استفاده بالای کشاورزان از آب قزل اوزن، آب این رودخانه بخصوص در مناطق پایین دست به طور کامل خشک شده و کشاورزان طارمی را با نگرانی های زیادی روبرو کرده است.
رئیس اداره امور منابع آب شهرستان طارم در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از رهاسازی آب سد آیدوقموش در اوایل مرداد سال جاری خبر داد و افزود: با توجه به برگزاری جلسات متعدد و پیگیری های مسئولین شهرستانی و استانی مقرر شد تا از اول مرداد دریچه سد آیدوقموش بازگشایی شود.
ثاقب عزیزخانی مقدار اولیه آبی که رهاسازی خواهد شد را ۲۰ میلیون مترمکعب عنوان کرد و گفت: در توافق اولیه با رهاسازی این مقدار از آب سد آیدوقموش، امیدواریم تا چهار روز بعد از بازگشایی دریچه سد، آب رهاسازی شده به حوزه شهرستان طارم برسد و با مدیریت اصولی، کار کارشناسانه همچنین مدیریت مصرف از سوی کشاورزان مانع از ورود آب به سد منجیل شده و با همین مقدار آب رهاسازی شده مشکل کشاورزان طارمی برطرف شود.
عزیزخانی معوقات قبوض حق آبه جهت رهاسازی آب سد آیدوقموش در شهرستان طارم را یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال اعلام و خاطرنشان کرد: کشاورزانی که دارای چاه های مجاز بوده و از بستر رودخانه استفاده می کنند به تعهدات خود عمل کرده اند و مابقی معوقات مربوط به کشاورزانی است که از انهار سنتی جهت آبیاری زمینهای خود استفاده می کنند.
این مسئول یادآور شد: جهت استمرار رهاسازی آب از سدهای بالادستی در سالهای آینده، کشاورزان باید قبوض حق آبه خود را پرداخت کنند تا با مشکلی در این موضوع مواجه نشویم.
وی همچچنین عنوان کرد: در سالهای آینده با مدیریت اصولی و نظارت دقیق مبلغ قبوض برای کشاورزان بر اساس متراژ زمین آنان صادر خواهد شد تا حقی از کسی ضایع نشود.
به گزارش ایرنا، سد آیدوقموش به فاصله تقریبی ۲۰ کیلومتر در جنوب غربی شهرستان میانه در استان آذربایجان شرقی، قرار دارد.
این سد با انگیزه بهره گیری از جریان سطحی رودخانه آیدوقموش که از شاخه های اصلی رودخانه قزل اوزن می باشد به منظور توسعه و بهبود آبیاری اراضی منطقه طراحی شده است.
تابستان سال ۹۶ رهاسازی آب این سد موجی از خوشحالی کشاورزان شهرستان طارم را موجب شد و محصولات کشاورزان از خشکی و بی آبی نجات پیدا کرد.
شهرستان طارم با ۴۷ هزار نفر جمعیت (حدود ۵ درصد جمعیت و ۱۰ درصد مساحت استان زنجان) در ۹۰ کیلومتری شمال شرقی زنجان واقع شده است و با استانهای قزوین، اردبیل و گیلان همسایه است.