پیام ملّت؛ مریم میرحسینی- حتما بارها به گردشگرانی که به استان قزوین سفر می کنند، برخورد کردید. مسافرانی که نه می دانند کجا بروند و نه می دانند، چه سوغاتی از قزوین ببرند. شاید تنها چیزی که از قزوین شهرت دارد، سنگ پا است و ضرب و المثل هایی که برای آن گفته اند. در سالی که به نام تولید ملی نامگذاری شده، صنعتگران حوزه صنایع دستی از وضعیت نامساعد خود می گویند و گلایه هایی دارند:

احمد بامشاد، استاد موج باف قزوینی، که تنها بازمانده صنعت موج بافی در قزوین است . او ۷۸ سال از عمر خود را صرف این هنر دستی کرده، می گوید: موج بافی، هنری قدیمی است و کسی نمی خرد. در گذشته موج در جهاز تمام دختران بود. اکنون در تمام روستاهای«دشتابی» صنعت دست ما وجود دارد؛ اما امروزه، گاهی مسافران و گردشگران و یا تعداد خیلی کمی از مردم بومی موج خریداری می کنند.

این هنرمند با بیان این که این صنعت کارکرد خود را از دست داده، می گوید: در گذشته نفت و گاز نبود و مردم با چراغ موشی و پی سوز زندگی می کردند. کرسی می گذاشتند، روی آن لحاف و موج می انداختند و گرما را نگه می داشتند. الان همه در خانه خود وسایل گرمایشی دارند اما باز هم مردم شاکی هستند.

بامشاد نگاهی به ابزارش می اندازد و می گوید: این شغل اجدادی من است، تنها بافنده قزوین هستم، در ایران هم حرف اول را می زنم، ۳۰ نمایشگاه رفتم که نُه تای آن ها جهانی بوده و چهار نشان ملی دارم؛ اما چه فایده دارد.

او بر این باور است؛ دست مردم و دولت خالی است و نمی توان از آن ها متوقع بود. دولت هم به اندازه خودش به ما رسیدگی می کند. اما می تواند در تبلیغات و نمایشگاه کمک کند.

او ادامه می دهد: اگر بخواهیم کار موج بافی رونق پیدا کند، باید دولت سرمایه گذاری کند تا فعالیت ها گسترش پیدا کند و محصول نهایی، زیر قیمت به فروش برسد تا مردم آن را بشناسند. از طرفی به بحث صادرات آن ها بپردازیم.

این صنعتگر یادآور می شود: در گذشته، تمام خانه های روستایی گوسفند داشت و زنان پشم گوسفند را می چیدند و برای ما می آوردند تا رنگ کنیم و بریسیم. امروز روستاییان دیگر به کارهای قبلی که انجام می دادند، نمی پردازند و ما نیز مواد اولیه خود را از زنجان تهیه می کنیم.

او با بیان این که از وقتی که پتوهای چینی که وارد بازار شد، این صنعت از بین رفت، ادامه می دهد: ۱۰ یا ۲۰ موج باف در قزوین بود و همگی یا مردند یا ورشکست شدند. این شغل اجدادی من است و به آن علاقه دارم که آن را نگاه داشتم.

بامشاد با تاکید بر این که این صنعت به نام قزوین در فهرست آثار ملی ثبت شده، اما حمایت نمی شود، می گوید: مسئولان از صنایع دستی و محصولات ما به میهمانان شان کادو بدهند تا این صنعت رونق پیدا کند.

این هنرمند می گوید: یکی از مشکلات صنایع دستی این است که تعریف مشخصی ندارد و آن که آش می پزد و چای درست می کند و نان می پزد به عنوان صنایع دستی معرفی می شود. صنایع دستی واقعی در این شرایط گم شده است.

هنری زمان برَ

مهدی حاج شفیعی، تولید کننده و فروشنده صنایع دستی، بر این باور است: صنایع دستی مانند گلیم بافی زمان بَر و پُرهزینه است و قیمت آن براساس زحمتی که هنرمندان می کشند،تعیین نمی شود.

حاج شفیعی می گوید: هیچ کس صنایع دستی را حمایت نمی کند، جنسی که می توان صادر کرد و با قیمت واقعی به فروش رود، در بازارهای داخلی بسیار ارزان فروخته می شود.

او با بیان این که قابلیت رونق صنایع دستی را در استان قزوین وجود دارد ؛ اما خرید آن ها در اولویت خانواده ها نیست، ادامه می دهد: یکی از مشکلات صنایع دستی، ورود اجناسی از چین با قیمت نازل است که به بازار داخلی ضربه می زند.

این صنعتگر می گوید: گردشگران خارجی طالب اجناس ایرانی و صنایع دستی هستند؛ اما برخی فروشندگان گران فروشی می کنند و اعتماد آن ها را سلب می کنند. از طرفی صنایع دستی قزوین برای خارجی ها شناخته شده نیست و گردشگران برای خرید سوغات به شیراز و اصفهان می روند.

حاج شفیعی با تاکید بر این که صنایع دستی قزوین اطلاع رسانی و تبلیغ نشده، می گوید: راهنمایان باید گردشگری که مراجعه می کند را همراهی کنند و از صنایع دستی و ارزش آن ها برایشان بگویند. باید اطلاع رسانی قوی انجام شود.

او ادامه می دهد: افرادی توریست ها را همراهی می کنند و برایشان خرید انجام می دهند که موجه و قانونی نیستند. برخی از آن ها سودجویانی هستند که از توریست ها کلاهبرداری می کنند و اعتماد توریست ها را از بین می برند.

ارزشی پنهان

یک تولیدکننده زیورآلات سنتی، معتقد است که ارزش هنردستی در ایران جا نیفتاده است. مریم صدری ها  می گوید: کاری که با دست انجام می شود، زحمت بیشتری دارد و زمان زیادی صرف آن می شود و قیمت آن نیز بالطبع بالاتر می رود. مردم توقع دارند، کار چینی که با دستگاه تولید تیراژ می شود، با صنایع دستی که زحمت فراوانی برای تهیه آن کشیده شده، یک قیمت داشته باشد. وی ادامه می دهد: مردم ایران حتی مواد اولیه و انواع صنایع دستی را نمی شناسند، اما توریست هایی که به ما مراجعه می کنند، آگاهی لازم را دارند. افرادی که از استان های بزرگتر چون تهران و اصفهان می آیند، آگاه هستند.

این هنرمند بر این باور است: باید برای معرفی و ارتقاء آگاهی مردم نسبت به ارزش صنایع دستی، فرهنگسازی از سنین کم و از مدارس و آموزشگاه ها انجام گیرد، در هنگام خرید این اتفاق نمی افتد.

او ادامه می دهد: مردم باید بدانند که خرید کالای ایرانی به سود جامعه است. شاید یک جنس ایرانی از مشابه خارجی آن ضعیف تر باشد، اما وقتی از آن حمایت می کنیم قوی تر می شود.

۱۱۰/ق