زینب سودی- از سال ۹۶ که شاخص هایی تحت عنوان شاخص‌های عدالت جنسیتی به عنوان معیاری برای  اندازه‌گیری تغییرات اتفاق افتاده در بهبود وضعیت زنان در ستاد ملی زن و خانواده به تصویب رسید، سند ارتقای وضعیت زنان هم،  استان به استان  با حضور معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با هدف و رویکرد برنامه‌ای به موضع عدالت جنسیتی  رونمایی شد.

در استان زنجان  نیز در سال ۹۸ این سند رونمایی شد که بنا به گفته معصومه ابتکار رویکرد این سند در برقراری عدالت جنسیتی بر قرآن، شرع و آرمان‌های انقلاب است و نتیجه محور بودن و قابل اندازه گیری بودن از ویژگی های آن است.

از مناقشه بر سر تعاریف عدالت جنسیتی از منظرمعصومه  ابتکار که بگذریم، طبیعاتاً برای تدوین این سند در هر استان  ابتدا باید شناسایی قوانین مشخص در حوزه زنان و خانواده در اسناد کشور و شناخت کامل اوضاع اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی و فرهنگی زنان در استان و شهرستان های آن و ارزیابی وضع موجود برای بررسی میزان شکاف جنسیتی  برای پیاده کردن مدل توسعه مد نظر شان انجام و نتایج آن نیز استخراج شده باشد که بر مبنای ظرفیت های استان یک نقشه راه برای آن تدوین شود.

طبق آخرین  اطلس وضعیت  زنان و خانواده در سطح استان ۴۲/۴۹ درصد از جمعیت  کل استان  زنان  هستند که ۳۳/۶۷ درصد شهری  67/32 درصد روستایی را تشکیل می دهند.

 طبق گفته ماهرخ بلوری مدیر کل امور بانوان استانداری زنجان ۳۵ میلیون تومان برای تدوین این سند در استان هزینه شده است که باید دید این سند چگونه برای ارتقاء وضعیت زنان تدارک دیده شده و با توجه به اینکه دستگاه های اجرایی ملزم به اجرای مفاد آن هستند، چقدر این دستگاه ها در تعامل با معاونت استانداری بوده اند که امیدوار باشیم بسیاری از آسیب‌های مرتبط با زنان به صورت فرابخشی در صورت اجرای این سند حل ‌شود.

در این خصوص مدیر کل اداره امور زنان و خانواده  استانداری در مورد اهداف و چگونگی تدوین این سند  و وضعیت فعلی آن در استان به پیام ملّت گفت: 

تجربیات دست اندر کاران این حوزه در سی و سه سال اخیر نشان داد برای موفقیت دراهداف و مسیر ارتقاء شاخص های حوزه  زنان و خانواده  بایستی هدفمند و با رویکرد برنامه‌ای به موضوع ورود پیدا کرد و برای تصریح در این امر نیازمند اطلاع دقیق از وضعیت شاخص های این حوزه  بااستفاده از ظرفیت های نخبگان ابزاری و فکری در بخش های  فرهنگی، اجتماعی، دینی ، اقتصادی، سیاسی و اقلیمی با نگاه به ارزش ها و فرهنگ حاکم در استان بودیم.

 در این راستا تلاش کردیم در برنامه ها و فعالیتهایی که صورت می گیرد، توازن  نقش اجتماعی زنان با نقش خانوادگی و راهبری  مسائل  این حوزه  در سایه حرکت هماهنگ و هدفدار با دستگاههای اجرایی رعایت گردد و در راستای مطالبات زنان به عنوان یکی از  ارکان مهم در مدیریت خانه ، جایگاه اساسی آنها در اقتصاد خانواده ، نقش  شان در ارتقای موضوعات سلامت و زیست محیطی و ترمیم آسیب های اجتماعی اقدامات  موثر و خروجی محوری صورت گیرد.

یکی از پروژه‌های بنیادین و مهمی که در دستور کار  اداره کل امور زنان و خانواده استان زنجان  قرار گرفت تهیه و تدوین نقشه راهی مبتنی بر ویژگی های محلی و بومی با در نظر گرفتن اولویت های شناسایی شده در ابعاد مختلف با عنوان سند توسعه ای وضعیت زنان و خانواده استان بود .

 برای تحقق این موضوع طی تفاهم نامه مشترک با معاونت محترم امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و استانداری و همکاری معاونت  آموزش ، تحقیقات و فن آوری دانشگاه علوم پزشکی زنجان،  تهیه و تدوین  سند با تعیین مجری و ناظر استانی با هدف  تهیه یک نقشه راه  مبتنی  بر ویژگی  های محلی و بومی  زنان استان  با در نظر گرفتن  الویت ها ، مبتنی  بر تجریه و تحلیل  عوامل موثر کلید خورد .

برای جامع نگری در سند ، از اسناد بالادستی و راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه زنان و خانواده  و گروه های کانونی شامل متخصصان دانشگاهی و حوزوی ، فعالان نهادهای مردمی  ، مشاوران امور زنان و خانواده فرمانداری‌ها و سازمان ها دولتی بهره گیری لازم صورت گرفت .

در تهیه  سند مهمترین  شاخص ها و فعالیتهای اثر گذار  بر ارتقاء وضعیت زنان و خانواده ؛  ترویج و توسعه  برنامه های اوقات فراغت  و ورزشی، توسعه مهارت های  اشتغال  زا و بازار محور ، توان افزایی  زنان برای بهره مندی از حقوق  فردی و اجتماعی   خود در جامعه ، افزایش سواد سلامت  و اصلاح سبک زندگی زنان،  ، ایجاد  و تقویت مراکز حمایت  از زنان آسیب پذیر ، توانمند سازی  سازمان های  مردم نهاد فعال حوزه زنان و خانواده ، توسعه مشارکت  زنان  در عرصه  های  سیاسی  اجتماعی  و سواد رسانه  ، شناسایی شد  و برای  اجرایی  سازی فعالیت  های فوق با در نظر گرفتن شهرستانهای  تابعه  برنامه هایی  طراحی  و به تناسب آن ها  سازمانهای متولی  تعیین شدند و به منظور افزایش  احتمال  عملیاتی  شدن برنامه  ها جدول مدیریت ریسک  نیز تهیه  و راهبردهای مناسب برای آن  طراحی  گردیده است.

سندوضعیت زنان و خانواده  در شهریور ۱۳۹۸  پس از  تایید نهایی شورای توسعه و برنامه ریزی استان با حضور معاون  محترم امور زنان و خانواده ریاست جمهور خانم دکتر ابتکار رونمایی و برای اجرایی سازی برنامه ها به دستگاههای اجرایی ابلاغ شد و برای رصد و پایش  شاخص  های عدالت جنسیتی و تحقق  اهداف عملیاتی آن در چارچوب  سند  ارتقای  وضعیت زنان و خانواده استانها ، از طریق سامانه الکترونیکی  101 در سطح ملی ، توسط معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری  در تفاهم با مرکز  آمار  ایران  بعنوان  سامانه رصد و پایش سنجه  های  عدالت  جنسیتی  صورت خواهد گرفت .

 استان زنجان در تدوین  این سند به اذعان ناظرین کشوری در رعایت چارچوب علمی، کیفیت کار و  زمانبندی مراحل پیش بینی شده جزء استان های پیشگام بوده است  و در زمینه سازی برای اجرای سند تلاش میکنیم با نظارت دقیق و بصورت  فعال و انعطاف پذیر به سمت تمرکز زدایی در برنامه ها و طرح های مرتبط با حوزه زنان و خانواده حرکت کرده وجهت گیری  برنامه ها را در راستای اجرای سند ارزیابی کنیم.

بلوری در خصوص اشتغال زنان و برنامه هایی که  برای ایجاد شغل های مختص زنان مد نظر این اداره کل هست نیز گفت: برنامه های پیشنهادی آینده برحضورزنان در تولید ، در فرهنگ ، در اجتماع ودر خانواده است. ما می توانیم مشاغل خانوادگی را توسعه دهیم این امر هزینه های کمی را در پی خواهد داشت زیرا اگر شما به شرکتهای خرد نگاه کنید بسیاری از آنها شکل خانوادگی دارند. در داخل خانواده کلیه اعضاء یک اطمینان وشناخت مقدماتی نسبت به هم دارند وهمین امر پایه بسیار مناسبی برای دوام آینده شرکتهاست وسرمایه اجتماعی بزرگی برای استفاده در عرصه اقتصاد است .

شکل دیگری ازموضوع که البته مغفول نمانده ولی با موفقیت بالائی همراه نیست تعاونی هاست که به نظر می رسد اگرتحت حمایت قرار بگیرند وتسهیل گری حکومت ، اجتماع وخانواده نیز در حمایت از آن مورد استفاده قرارگیرد می توانند با هزینه کمتر به توسعه منجر شوند.

 اما از این حقیقت نباید غافل شد که به مانند مردان کار آفرین ؛ زنان کار آفرین نیز چه بالقوه وچه بالفعل بعنوان قهرمانان عرصه اقتصادی هستند كه می توانند بهتر از این در جامعه حضور داشته باشند وهمچنین زنان زحمتکشی که در مشاغل خانگی ارزش آفرینی می کنند وظرفیت های مغفول زیادی بویژه در صنایع جدید خانگی مبتنی برفرآوری ها و یا الزامات دنیای جدید وجود دارد که می تواند مورد استفاده قرار گیرد .

اصل براین است که براساس ارزشها و واقعیتهای موجود جامعه ، نگاه نو  داشته باشیم ، تردیدی در این نیست که بیش از نیم میلیون زن استعداد بسیار بالائی برای ساختن این استان دارند ودیده ایم که هر زمان این نیرو با استفاده از مدلهای بومی وارزشهای اسلامی- ملی به حرکت در آمده در مسیر برساختن جامعه ای نمونه بسیار موثر بوده است .وقتی از مدل بومی حرف می زنیم تثبیت واقعیت موجود را در نظر نداریم بلکه منتهای آرزوهای انسانی را با کمترین هزینه طلب می كنيم.

تمام پاسخی که مدیر کل امور بانوان استانداری در مورد سند ارتقاء وضعیت زنان در زنجان به ما داد همین بود، آنچه که از  پاسخ های ایشان در خصوص وضعیت فعلی سند ارتقای وضعیت زنان در استان فهمیده می شود این است که هنوز تسلطی بر حوزه های مختلف در راستای اجرای این سند وجود ندارد و اتکاء به حرف های کلی بیانگر  اقدامات موثر در این حوزه نیست  و همچنین میزان همکاری دستگاه های مختلف به ویژه صدا و سیما  نه رصد شده و نه ارزیابی شده است. 

اگر این سند نقشه راه آینده ما برای توانمندسازی زنان است دستگاه‌های اجرایی نیز باید به وظایف خود در این حوزه عمل کنند و لازمه مطالبه از این دستگاه ها هم ارزیابی مدام عملکرد آنها است که گویا در حد همین کلی گویی ها مانده و قرار نیست نه گزارشی از عملکرد خود اداره امور بانوان استان منتشر شود و نه گزارشی از عملکرد سایر دستگاهها.

به هرحال شاید بتوان گفت اجرای طرح های توانمند سازی بانوان در کشور جوابگوی برخی مشکلات زنان است ولی زنان استان زنجان نیازمند حمایت هستند و با این کلی گویی های شعارگونه نمی توان امیدی به ارتقاء وضعیت زنان به ویژه  زنان سرپرست خانوار و زنان و دختران بدسرپرست و زنان روستایی در استان داشت. ضمن اینکه توانمند سازی زنان فقط شامل حوزه های مالی و اقتصادی نیست و حوزه های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی هنوز خالی از حضور موثر زنان در استان است و از فرهنگ سازی در نوع نگاه به زنان و دختران هم نباید غافل شد که به ویژه صدا وسیما باید پاسخگوی عملکرد خود در این زمینه باشد.