استان زنجان مهد صنایع دستی کشور است و به علت تنوع این آثار یکی از مناطق شاخص در حوزه تولیدات صنایع دستی محسوب می‌شود.هنرمندان استان زنجان نیز در حوزه صنایع دستی فعالیت بسیار خوبی داشته و از سال ۹۰ تاکنون هفت اثر در رشته ملیله کاری، چاقوسازی و ساز سنتی حائز دریافت نشان بین‌المللی و از سال ۸۶ تاکنون ۶۳ اثر حائز دریافت نشان ملی در رشته‌های ملیله‌کاری، مینای ملیله، چاقوسازی، ساخت ساز سنتی، حکاکی روی فلز، قلمزنی، مسگری، ساخت زیورآلات سنتی، نقاشی زیر لاکی، نمد مالی، بافتنی سنتی، پلاس‌بافی و … توسط هنرمندان صنایع‌دستی استان زنجان دریافت شده است.

ملیله‌کاری از کارهای دستی بومی زنجان ساخت وسایل نقره‌ای و به ندرت طلایی به صورت ملیله کاری است که در اوایل فقط در زنجان معمول بوده که در زمان رضاخان تعدادی از هنرمندان زنجانی به تهران و اصفهان کوچ کردند و این هنر ظریف را در آن شهرها رواج دادند .

چاروق دوزی یکی دیگر از هنرهای دستی است که دستهای ظریف هنرمندان زنجانی در تولیدات آن مهارت ویژه‌ای دارند. این چاروقها مشخصاً زنانه بوده و استفاده از آن جنبه تشریفاتی و تفننی دارد .

چاقوسازی در زنجان که با مهارت خاصی به دست استادان این صنعت ساخته می‌شود با ویژگی‌هایی همچون ظرافت، تناسب، تنوع ، قدرت برش و (فقط كاربران عضو مجاز به دیدن لینک‌ها هستند) تیغه از شهرت فراوانی بر خوردار است.

از انواع چاقوها ميتوان چاقوي قلم تراش، چاقوي كشاورزي و قلمه زني كاردهاي آشپزخانه و چاقوي شكاري و صحرایی، قمه، دشنه و قداره را نام برد .

فرش و گليم و جاجيم زنجان از معروفيت خاصي برخوردارند، در واقع فرش بافي در زنجان يكي از صنايع با قدمت زياد است كه نقش قابل توجهي در صادرات فرش ايران ايفا می‌کند.

فرش‌هاي صادراتي زنجان از بهترين جلوه هاي فرهنگي اين استان هستند، به طوريكه فرش بافان اين خطه هنر ومهارت خود را در راستاي تكامل هنر سرزمينشان قرار داده اند و از آن به عنوان منبع در آمد نيز استفاده مي كنند.

مسگری در زنجان نیز مثل بیشتر صنایع دستی این استان سابقه‌ای طولانی دارد، به طوری که آن را به یک هزار سال قبل و دوره ساسانیان نسبت می‌دهند.

مسگری در زنجان و به خصوص قلم‌زنی روی مس که همان زدن نقش و نگار روی ظروف است، دستخوش تغییرات زیادی شده است و متاسفانه از رونق  سال‌های گذشته چندان خبری نیست.

مس زنجان را می‌توان از روی نقوشی که به روش کنده‌کاری روی آن ایجاد می‌شود تشخیص داد. انواع ظروف مسی از جمله لگن، مجمعه، آفتابه و لگن، قابلمه و تشت از جمله آثاری است که در این حوزه در زنجان ساخته می‌شود.

طبق آمار هم اکنون ۶ هزار هنرمند صنایع دستی در ۵۵ رشته صنایع‌دستی عبارتند از ملیله کاری، چاروق دوزی، چاقوسازی، مسگری، گلیم بافی، سبدبافی، پلاس بافی، معرق، ساخت سازهای سنتی و …. در استان زنجان فعال هستند، هنرمندانی که شیوع ویروس کرونا کاسبی آنها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در این باره به خبرنگارپیام ملّت گفت: شیوع ویروس کرونا موجب ضرر و زیان بسیاری به صنایع دستی شده است.

امیر ارجمند با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود ۶ هزار نفر در این استان به طور مستقیم در رشته‌های مختلف صنایع دستی اشتغال دارند، اضافه کرد: ملیله کاری، چاروق دوزی، چاقوسازی، مسگری، قلمزنی، گلیم بافی، گیوه بافی و گیوه دوزی از صنایع دستی بومی استان است.

وی تصریح کرد: زنجان به عنوان یکی از استان های پیشرو در حوزه صنایع دستی است که با داشتن بیشترین تعداد نمایشگاه و کارگاه صنایع دستی و شمار هنرمندان فعال در این صنعت،خسارت و آسیب قابل توجهی را از کرونا متحمل شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان افزود: با توجه به این‌که اشتغال‌زایی صنایع‌دستی در استان زنجان از سایر بخش‌ها بیشتر است، با خسارات ناشی از وضعیت بحرانی ویروس کرونا، باید توجه بیشتری به این حوزه داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه در استان زنجان در مجموع ۷۲۱ پرونده شامل هنرمندان بیمه شده و غیر بیمه‌ای در حوزه صنایع دستی برای دریافت تسهیلات جبران خسارت کرونا ثبت‌نام کرده‌اند، گفت: تا کنون تسهیلات ۵۰۲ پرونده پرداخت شده است که در مجموع اشتغال یک‌هزارو ۱۸۵ نفری را ایجاد کرده‌اند.

ارجمند گفت: تاکنون ۱۲ میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان تسهیلات جبران خسارت کرونا به هنرمندان و فعالان صنایع دستی این استان پرداخت شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا ضرر و زیان بسیاری به کارگاه‌های صنایع دستی وارد کرده است، اضافه کرد: در ۶ ماهه نخست امسال ۶۴ میلیارد تومان صنایع دستی در استان تولید شده که به فروش نرسیده و در مغازه‌ها و فروشگاه‌ها دپو شده است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر کارگاه‌های صنایع دستی با ۵۰ درصد ظرفیت خود فعالیت دارند، تصریح کرد: امید این افراد به شب عید و بازار اسفند و فروردین بود که متاسفانه با شیوع ویروس کرونا، همه فروش این دو ماه از دست رفت.

وی با اشاره به اینکه برخی واحدهای تولیدی فقط در حد امرار و معاش فعالیت می‌کنند، ادامه داد: برخی از فروشگاه‌های عرضه نیز اقدام به تغییر کاربری داده‌اند که این امر ضربه بزرگی به صنایع دستی استان می‌زند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با اشاره به اینکه بیش از ۵۰ رشته صنایع دستی در استان زنجان وجود دارد که در میان آنها ملیله کاری، چاروق دوزی، چاقوسازی، مسگری، قلمزنی، گلیم بافی، گیوه بافی و مصنوعات چرمی و… از صنایع دستی بومی این خطه به شمار می‌رود، بیان کرد: صنایع‌دستی زنجان بیشتر به کشورهایی همچون عراق و کشورهای همسایه از جمله کویت، قطر، عمان، آذربایجان و برخی کشورهای اروپایی صادر می‌شود.

وی با اشاره به اینکه بیشترین صادرات صنایع دستی از زنجان به کشور عراق است، گفت: در بین صنایع دستی مختلف صنعت مس زنجان به‌ عنوان اصیل‌ترین و با کیفیت‌ترین مس بیشترین میزان فروش صنایع‌دستی را به خود اختصاص داده است و چاقو و زیور‌آلات سنتی، ملیله در رتبه‌های بعدی فروش صنایع‌دستی در استان قرار دارند.

ارجمند در رابطه با میزان صادرات صنایع دستی از زنجان گفت: کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس و اروپا مقاصد بعدی صادرات استان زنجان در حوزه صنایع دستی است.

وی به بیشترین تولیدات صنایع دستی زنجان نیز اشاره کرد و افزود: مس بیشترین صادرات صنایع دستی زنجان است که چاقو، زیور‌آلات سنتی و ملیله در رتبه‌های بعدی قرار دارند.