پیام ملّت؛ سمیه مصطفوی – جنگ ۸ ساله برای ایرانی ها آمیخته ای از خاطرات تلخ و شیرین بوده و با زندگی عده ای هم بصورت ویژه عجین شده است. صدام حسین رئیس حزب بعث و رئیس جمهور وقت عراق با تکیه بر تجهیزات و ادوات نظامی از یک سو و از سوی دیگر آشفتگی های سیاسی و نظامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ تصمیم گرفته بود صبحانه را در بغداد و ناهار را در تهران میل نمایند! و بر مبنای همین محاسبات بسیاری از شهرهای جنوبی و غربی ایران را در مدت زمانی کوتاهی اشغال کرد. اما ایرانی ها با تکیه بر باور درونی و بدون توجه به ادوات نظامی با دعوت بنیانگذار جمهوری اسلامی رهسپار مقابله با دشمن متجاوز به سرزمین کهن و تاریخی شان شدند و رویای دیکتاتور بغداد را به کابوس  تبدیل کردند.

بدون تردید ایثارگران و خانواده های شهدا بیشترین نقش را در استمرار نظام جمهوری اسلامی دارند و ریشه نظام جمهوری اسلامی از خون جوانان برومند وطن رشد کرده است. چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بهانه ای برای گفت و شنود «پایگاه خبری – تحلیلی پیام ملّت» با «علی کاظمی» مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان زنجان و یکی از یادگاران دوران دفاع مقدس است. مشروح این گفت و شنود را پی می گیریم.

• آقای کاظمی ! بعنوان اولین سئوال از خودتان بگویید.

علی کاظمی متولد۱۳۵۰ در شهر زنجان و فرزند دوم خانواده ، دارای مدرک کارشناسی ارشد و بیش از ۲۷ سال سابقه خدمت ازجمله در دانشگاه علوم پزشکی، وزارت کشور و چند صباحی هم در کنار خادمین شهدا در بنیاد شهید و امور ایثارگران استان زنجان هستم.

• فرزند شهید هم هستید؟

• بله

• شنیدن خبر شهادت برای خودش خاطراتی دارد ، چند سالتان بود این خبر را شنیدید؟

۱۵ ساله بودم

• کجا بودید و چگونه اطلاع پیدا کردید؟

مدرسه بودم وقتی این خبر را شنیدم.

• چه سالی ؟

۱۳۶۳

• پدر در جبهه شهید شد؟

بله ، عملیات بدر به شهادت رسیدند.

• از آن دوران چه به یاد دارید؟

اوایل انقلاب و دوران جنگ شرایط خاصی در کشور بود و این همه امکانات و ابزار ارتباطی در اختیار مردم نبود. پدرم معمولا نامه هایش را برای خانواده به آدرس مدرسه ارسال می کرد! و همیشه چشم من به جیب معلم بود که نامه ای از سوی پدر دارم یا نه !.

• پدر در جبهه و بعد هم شهادت ! اگر بخواهید به گذشته برگردید احساس تنهایی نمی کنید؟

پدر سر در راه آرمانها و ارزشها گذاشت و این رسالت را مادر با همت بلند و تدبیر ادامه داد و ثمره این همت بلند تحویل فرزندانی است که در بخش های مختلف برای این وطن افتخار خدمتگذاری دارند.

• وقتی علی کاظمیِ فرزند شهید با توجه به رسالت و مسئولیتی که دارد یک فرزند شهید را می بینیدچه احساسی بهش دست می دهد؟

توصیه های دینی، ایمان و باور و حس انسان دوستی و طبعاً احساسات معنوی که نسبت به همنوعان خودمان داریم، در برابر کسی که پدرش را در جامعه و برای ارزشها و آرمانها از دست داده قابل ارزش و ستایش است اما علاوه بر آن شاخص‌های عمومی، شاخص های تخصصی و مشترکات فرزندان شهدا با هم است که پدرانمان را در راه نظام و مملکت از دست دادیم. البته بحث ایثارگری برای همه مردم قابل احترام است و ما باید دو نعمت امنیت و سلامت را قدر بدانیم و قدر آنهایی که برای رسیدن به این دو نعمت زحمت کشیدند بیشتر می دانیم زیرا آنها جان خودشان را برای امنیت و آرامش ما ایثار کردند لذا خانواده و فرزندان آنها برای همه قابل احترام هستند علاوه بر اینکه ما فرزندان شهدا یک احساس مشترک داریم.

• اجازه بدهید به  گذشته بر گردیم  تا به فلسفه تشکیل بنیاد شهید بپردازیم و اهداف تشکیل این نهاد را جویا شویم.

بنیاد شهید یکی از اولین نهادهای انقلاب است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دستور امام راحل در ۲۲ اسفند سال ۱۳۵۸ تشکیل شد. هدف از تشکیل این نهاد رسیدگی به وضعیت خانواده های شهدا، جانباختگان، معلولین و آسیب‌دیدگان از ابتدای شکل گیری انقلاب تا سال ۱۳۵۷ و وقوع انقلاب اسلامی بود. البته یک نکته مهم وجود دارد و آن این است که ، بنیاد شهید یک نهاد فرهنگی در راستای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت به شمار می رود و نباید در کنار نهادهای حمایتی ارزیابی شود.

• نهادهای حمایتی یعنی چه ؟

کمیته امداد و بهزیستی جزو نهادهای حمایتی محسوب می شوند. این نگرش نباید در مورد بنیاد شهید در بین مسئولان و مردم باشد.

• از تعداد شهدا تا تاریخ شکل گیری بنیاد آماری دارید؟

بله تا زمان تشکیل بنیاد شهید یعنی اسفند ماه ۱۳۵۸ نزدیک به ۳ هزار شهید داشتیم . بطور طبیعی بسیاری از خانواده های انقلابی عزیزانشان را از دست داده بودند و نیاز به همراهی و حمایت داشتند و هدف اصلی از تشکیل بنیاد هم بر این مبنا بود.

خب ! بحث جنگ های داخلی و در نهایت جنگ ۸ ساله پیش آمد و نیاز بود یک نهاد متولی این کار شود. شکل گیری انقلاب ، حوادث بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی سبب گردید بنیاد شهید شکل اداری و تشکیلاتی منسجمی بگیرد چرا که باید مسئولیت حدود ۲۵۰ هزار خانواده شهید را عهده دار گردد.

• درخصوص آمار شهدای دوران جنگ ۸ ساله عددهای متفاوتی ارائه می شود. شما بعنوان یکی از مسئولان این نهاد هستید و اعداد و ارقام شما واقعی تر خواهد بود.

در حال حاضر۲۲۳ هزار شهید داریم که ۳ هزار شهید دوران نهضت تا پیروزی انقلاب است و در دوران جنگ تقریبا ۲۲۰ هزار شهید داده ایم. جمهوری اسلامی بهای خون های پاک شهیدان از سال ۱۳۴۲ تا همین امروز است.

• اگر آمار شهدا و ایثارگران را به تفکیک بفرمایید ممنون می شوم.

 در ابتدا بنیاد شهید، بنیاد جانبازان و بنیاد آزادگان فعالیت جداگانه داشتند که با ادغام صورت گرفته به عنوان بنیاد شهید و امور ایثارگران در حال حاضر فعالیت دارد. براساس اعلام بنیاد شهید و امورایثارگران تعداد شهدای ثبت شده ۲۲۳ هزارشهید ، ۵۵۷ هزار جانباز، ۴۳ هزار آزاده در سطح کشور وجود دارد.

• وضعیت استان زنجان را تشریح کنید.

 استان زنجان ۳۵۳۵ شهید ، ۷۵۰۰ جانباز،  ۵۸۶ آزاده دارد که در مجموع ۳/۱ درصد جمعیت ایثارگری کشور است.  حدود ۵۰ هزار نفر جمعیت ایثارگری به صورت مستقیم و غیرمستقیم با بنیاد شهید استان زنجان در ارتباط هستند.

• نسبت این جمعیت در شهرستانها هم مشخص است؟

بله ، جمعیت و نسبت شهدا و ایثارگران هر شهرستان مشخص است. زنجان ۲ هزار شهید، ابهر ۳۰۹ شهید ، خدابنده ۳۷۰ شهید ، خرمدره ۱۹۷شهید ، ماهنشان ۹۳ شهید و طارم ۱۲۷ نفر شهید دارد و البته شهدای شهرستانهای ایجرود و سلطانیه بیشتر در زنجان ثبت شده اند.

• درواقع جامعه ایثارگری و شهدا مورد تحلیل آماری قرار گرفته است.

ما باید تحلیل جامعی از وضعیت ایثارگری در همه ابعاد و زوایا داشته باشیم و صرفا به تعداد و تعدد تمرکز نکنیم. جامعه شهدا و ایثارگران همانند دریاست در این جامعه ؛ نونهالان، نوجوانان، جوانان همچنین از صنوف گوناگون و حوزه‌های اجتماعی مختلف در جبهه حضور داشته اند.‏

• تعداد شهدای انقلاب با توجه به اینکه چهل و دومین سالگرد انقلاب است.

در وقایع مختلف انقلاب، زنجانی ها ۲۹ شهید تقدیم انقلاب کرده اند

• اگر شهدای ترور و دفاع مقدس را هم داشته باشید.

شهیدان مختص دوران دفاع مقدس ۲۶۶۶ شهید است . همچنین ۵ شهید ترور و ۳ شهید مدافع حرم که دو شهید متعلق به زنجان و یک شهید هم متعلق به خدابنده است.

• سهم بانوان در جامعه ایثارگری؟

۴۱ بانوی شهیده که ۳۹ شهید مختص بمباران هستند و شهیده فهیمه سیاری طلبه ورزمنده بودند و در جبهه شهید شدند و شهیده الناز نبیی که در حادثه سقوط هواپیما به درجه رفیع شهادت نائل آمد. شهیده خانم اکرم احدیان از شهدای مدافع سلامت از ابهر بود.

 از مجموع شهدای دفاع مقدس استان زنجان ۳۵ شهید دانشجو ، ۳۹۴ شهید دانش آموز و نزدیک به ۱۱۰ شهید کارمند هستند. شهدای مختلف فرهنگی، قرآنی، ورزشکار، فرمانده های عملیات ها، جهادگران، شهدای بسیجی، ناجا، شهدای مردمی، فرهنگی، شهدای سرباز و شهدای عملیات های مختلف را داریم که همکاران ما در تولید محتوا فعالیت کردند.

• به مفقودین هم اشاره ای بکنید وضعیت در این بخش چگونه است؟

بعد از اتمام جنگ و تبادل اسرا که اطلاعات دقیق از زندان‌های عراق گرفته شد و مشخص گردید دیگر اسیری وجود ندارد که تعداد شهدای جاویدالاثر استان زنجان ۱۵۷ شهید بود که برابر دستورالعملی برای اینکه خانواده های این عزیزان دیگر چشم انتظار عزیزانشان نباشند اطلاع رسانی گردید. از این تعداد ۵۵ شهید با توجه به پلاک هایی که از آنها به دست آمد یا آزمایش‌هایی که هویت آنها مسجل شد، تعیین تکلیف شدند و مزار و محل دفن آنها مشخص است ولی برای شهدای فاقد مزار یادمان شهدا را داریم. ۵ شهید غریب داریم که در عراق به شهادت رسیدند و در آنجا دفن هستند اخیراً شهید منتجبی تعیین تکلیف شد که مادر ایشان ۳۸ سال سر مزاری که این شهید داشت حاضر می شد و درددل می کرد تا در نهایت با استفاده از لوازمی که از این شهید بود یقین پیدا کردند که همان شهید مختص به خودش است و یا سردار شهید سودی را داریم که قبل از آن تعیین تکلیف شده بود.

• دوران دفاع مقدس شرایط خاصی داشت. درواقع نسل جوان و نوجوان جمعیت غالب رزمنده بودند میانگین سنی شهدا را توانسته اید استخراج کنید؟

میانگین سنی شهدای استان زنجان ۱۸ سال بود و انقلاب و جنگ را جوانان اداره کردند.

• از رسالت ها صحبت کردید اجازه بدهید خیلی پراکنده وارد موضوع نشویم !بنیاد علاوه بر رسیدگی به مسایل خانواده های شهدا رسالت های دیگری هم دارد؟

 حمایت و رسیدگی به امور شهدا و جانبازان و همه کسانی که در ارتباط با حوادث انقلاب و جنگ آسیب دیده بودند تنها بخشی از وظیفه بنیاد شهید بود. احیاء، حفظ و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت طلبی، زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدا، حفظ آثار شهدا، تجلیل و تکریم خانواده های معظم شهدا و امور فرهنگی خانواده های شهید، خود اتکایی و قانونمند کردن ارائه خدمات به آنها، بسیج امکانات نظام به ‌منظور پراکندن عطر ملکوتی شهادت در جامعه محور فعالیت‌های این نهاد مقدس است. در واقع تنها وظیفه بنیاد شهید توجه به معیشت خانواده های شهدا نیست بلکه این امر تنها بخشی از وظیفه سازمانی بنیاد شهید است.

• درواقع سابقه شکل گیری بنیاد شهید به حوادث بعد از انقلاب منحصر نمی شود؟

بله چنین است. سابقه اولیه فعالیت بنیاد شهید به آغاز فعالیت های امام خمینی(ره) در سال ۱۳۴۲ باز می‌گردد که بعد از قیام خونین ۱۵ خرداد گروهی از روحانیون مبارز نیکوکار و انقلابی و جمعی از خیرین به دستور امام راحل ماموریت یافتند که به خانواده‌های شهدای آن دوران رسیدگی کنند که این کار در طول سالها با مقاومت و مبارزه ادامه یافت و در سال‌های ۵۶ و ۵۷ دامنه و وسعت آن بیشتر شد. بعد از پیروزی انقلاب برای سامان دادن به وضعیت خانواده های شهدا با فرمان امام خمینی آغاز به کار کرد که با آغاز جنگ تحمیلی و بیشتر شدن شهدا وظیفه و تکلیف بنیاد سنگین‌تر شد.

• بحث رسالت ترویج و احیای آرمانها هم مورد توجه بنیاد قرار گرفت ؟

عرض کردم بنیاد وظیفه اش صرفا تامین معاش برای خانواده های شهدا نبود چون ماهیت ما یک نهاد حمایتی نبوده و نیست. مجموعه اهداف و رسالت بنیاد احیا، حفظ و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت است چرا که باور داریم استمرار جمهوری اسلامی با حفظ و ترویج ارزش ایثار و شهادت است. زنده نگه داشتن یاد و نام شهدا و آثار آنها و رسیدگی شایسته و همه‌جانبه به امور خانواده شهدا، تجلیل و تکریم یادگاران شهدا، مفقودین و اسرا، تبیین حق عظیم شهیدان و خانواده شهدا در راستای اجرای این رسالت مهم است.

• ۲۲ اسفند به نام روز بزرگداشت شهداست دلیل خاصی دارد؟

سالهاست که ۲۲ اسفند را به عنوان روز تاسیس بنیاد شهید دنبال نمی‌کنیم بلکه به عنوان «روز شهید» نامگذاری کردیم و فعالیت‌های ما در این حوزه است زیرا بیشترین عملیات‌ها را در اسفند ماه داشتیم و بیشترین تعداد شهدا در اسفندماه بودند که مصداق آن در استان زنجان نیز وجود دارد و نزدیک ۵۷ شهید در یک روز -۴ اسفند- تشییع و خاکسپاری کردیم.

این روز باید در تقویم ثبت شود و سال‌های سال است که روز ۲۲ اسفند با عنوان روز شهید معرفی می‌کنیم . طبق نظر سنجی های صورت گرفته در سال های گذشته کمتر از ۱۰ درصد مردم مطلع بودند ۲۲ اسفند چه روزی است ولی در سالهای اخیر با اقداماتی که صورت گرفته بنا به اظهارات اهل فن بیش از ۶۵ درصد مردم می‌دانند که ۲۲ اسفند روز شهداست لذا این روز رسالت همه ماست که به این موضوع بپردازیم . هر کوی و برزن، ایده و مشق، سبک زندگی را با فرهنگ شهدا عجین کرده و به نسل جدید معرفی کنیم و بگوییم راه شهدا ادامه دارد.

• به موضوع رسالت های بنیاد شهید اشاره کردید چگونه می شود این فرهنگ را در اوضاع کنونی جامعه دنبال کرد. خب شرایط بگونه ای تغییر کرده است.

تاریخ و روزها و شرایط جامعه همواره تغییر می کند و این تغییرات در گذر زمان هیچگاه نمی تواند برخی مولفه ها را تغییر دهد. وقتی به تاریخ رجوع می شود این موضوعات قابل فهم است . رشادت و جانفشانی سربازان و کسانی که در برهه های مختلف از کشورشان در برابر بیگانگان دفاع کرده اند. روح انسان و انسانیت با ایثار و ایثارگری زنده است و فرهنگ ایثار لازمه جامعه امروز است باید بتوانیم آن را با همه فرصت هایی که در اختیار است از جمله فیلم و مستند گرفته تا فضای مجازی و حقیقی ترویج و نهادینه کنیم  و بگونه ای فضا ترسیم شود تا فرهنگ ایثار در زاویای زندگی جامعه جریان داشته باشد.

• چگونه ! با توجه به اقتضای جامعه ؟

دوران جنگ بهترین الگوی ماست باید آنچه را که در این دوران اتفاق افتاد به درستی مورد مطالعه ئ کنکاش قرار بگیرد. پیرزنی که همه داشته هایش چند عدد تخم مرغ بود نمی تواند فراموش شود و یا کسی که جانش را کف دستش می گذارد و وارد میدان می شود. همه مردم به هرآنچه در توان داشته اند برای ترویج این روحیه تلاش کردند.

در شرایط امروز جامعه کمک مومنانه در راستای ترویج فرهنگ ایثار است. وقتی مردم در شرایط نامطلوب اقتصادی سفره خودشان را کوچک می کنند تا سفره همنوعانشان بسته نشود ایثار است. ۱۱۰ هزار بسته معیشتی در زنجان وقتی با نام شهدا در حسینیه اعظم تدارک دیده می شود مگر معنایی جز ایثار می تواند داشته باشد؟. همه اینها اقدامی برای ترسیم ایثار اجتماعی است. مادر شهیدی که ماسک می دوزد، شهید سلامت، جانبازی که خانه‌اش را وقف می‌کند، همسر جانبازی که اعضای بدنش را اهدا میکند، مدرسه ساز و مسجد ساز، آزادی زندانیان جرایم غیرعمد، فعالیت در انجمن های خیریه از جمله مهرانه همه در مسیر ایثار اجتماعی هستند.

‏ باید تلاش شود به همه اینها پیوست شهید بدهیم راه شهدا در واقع برگرفته از راه انبیا بود باید تلاش کنیم نشانه ها و این راه فراموش نشود و غبار گذر زمان بر آنها ننشیند.

• از آنچه مطرح کردید و دنبال آن هستید باید به مقوله فرهنگی بیشتر توجه شود. چکار کرده اید؟

رهبر معظم انقلاب همواره به کار اساسی در بحث فرهنگی توصیه و تاکید داشته اند و البته مسئولان را به دلیل کم کاری در این حوزه ها سرزنش کرده اند. کار فرهنگی بن مایه فعالیت هاست و اگر این مهم به درستی انجام شود بسیاری از مسائل دیگر به تبع آن درست می شود.

در حوزه فرهنگی قبلاً کمیته فرهنگ ایثار و شهادت زیر نظر شورای فرهنگ عمومی در استان‌ها فعالیت می‌کرد اما در ماده ۶۳ قانون جامع خدمات ایثارگری شورای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت ارتقا پیدا کرد و این شورا در کشور به ریاست شخص آقای رئیس‌جمهور و در استانها به ریاست استاندار با ۱۷ عضو از مسئولان ارشد استانی فعالیت دارد. ‏سیاستگذاری، هدف‌گذاری و غنی سازی فرهنگ ایثار و شهادت وتبیین و تبلیغ این موضوع برعهده این کمیته است.

مولفه ایثار و شهادت برای همه سطوح حرف برای گفتن دارد، مزار شهید به عنوان محوری ترین فعالیت ارزشی در جامعه است چراکه باور داریم اینها امامزادگان عصرما هستند همانگونه که امام راحل به این نکته اساسی اشاره کرده اند. ساماندهی مزار شهدا نباید مورد غفلت قرار بگیرد و البته به این معنا نیست ما برای جامعه هزینه تراشی کنیم چرا که با معیار شهدا سازگاری ندارد.

والدین شهدا دومین محور فعالیت در این حوزه است، خانواده ها و والدین شهدا چراغ راه ملّت ایران هستند . مصاحبه‌های این عزیزان به عنوان تاریخ شفاهی و خاطرات شهدا را در دستور کار قرار دارد و خوشبختانه تعداد بسیاری هم انجام شده است.

 وصیت‌نامه شهدا بزرگترین آثار فرهنگی و گنجینه ای است که باید حفظ شود که یک جلد آن چاپ شده و ۸ جلد در مرحله چاپ است. مجموعه ای بنام پلاک به همت بنیاد شهید و همکاری صدا و سیمای استان زنجان تولید شده که خلاصه زندگی نامه ۳ هزار شهید استان زنجان است.

 موزه شهدا که مجموعه ای از آثار و اسناد برجای مانده از شهدای عزیز بوده که در حال حاضر بیش از ۱۲۰ هزار سند در آن شامل دست نوشته ها، البسه و خاطرات، وصیت نامه شهدا و مسائل این چنینی موجود است.

• چقدر خانواده های شهدا همراهی می کنند؟

کار ما تولید محتوا است و انتظار داریم خانواده‌ها به ما کمک کنند. موزه شهدا یک منبع موثق برای همکاران کنگره ۳۵۳۵ شهید است که با اجازه تهران امکان استفاده از مصاحبه‌ها، مدارک و اسناد را در اختیار عزیزان قرار داده ایم و در کنار آن فراخوان دادیم و از خانواده شهدا و ایثارگران دوران دفاع مقدس، انقلاب و بعد از انقلاب، دوران دفاع مقدس و انرژی هسته‌ای و شهدای مدافع حرم تا هر اثری که از شهدا در اختیار دارند برای ما بفرستند تا بتوانیم این آثار گرانبها را برای نسل‌های آینده استفاده کرده و راه شهدا را بشناسانیم.

• برای مستند سازی بصورت بخشی هم کار کرده اید؟

داریم تلاش می کنیم که این موضوع را از زوایای مختلف مستندسازی کنیم. شهدا از گروه ها و اقشار مختلف بودند و از زوایای مختلف می توان آنها را مورد بررسی و تحلیل و مطالعه قرار داد. اگر مطالعه عمیق و وسیعی از تعداد شهدا و وضعیت خانوادگی و اجتماعی آنها بشود به واقعیتی زیبا از دوران دفاع مقدس می رسیم که همه برای دفاع از کیان دین و وطن به میدان مبارزه آمده بودند و دفاع و جبهه و جنگ متعلق به قشر و گروه و افراد خاصی نبود.

 همه دستگاه های فرهنگی می توانند برای تولید محتوا از فرصت موزه شهدا استفاده کنند همچنین اساتید دانشگاه برای تدریس درس هشت سال دفاع مقدس می توانند از این فرصت استفاده کنند و درس تنها به مسائل تئوری خلاصه نشود بلکه موزه شهدا انعکاس دهنده واقعیت دوران دفاع مقدس است.

• برای انسجام بخشی به انتقال این مفاهیم و فرهنگ کاری شده است؟

روایت درست و انتقال درست مفاهیم دوران دفاع مقدس برای جاودانگی این مسیر یک اصل است. در حال حاضر ۶۰ روایتگر در استان وجود دارد که دوره‌های تخصصی را دیده اند. بیش از ۴۰ منزل شهید به عنوان حسینیه شهید اختصاص پیدا کرده است و تبلیغ دین و فرهنگ ایثار و شهادت در آنها انجام می شود. هر خانه شهید به عنوان یک جبهه فرهنگی تلاش می کند تا مفاهیم ارزشمند و متعالی ایثار و شهادت را در جامعه تثبیت و ترویج کند.

• فکر می کنید بنیاد شهید به تنهایی می تواند عهده دار این مسئولیت فرهنگی بزرگ و خطیر باشد؟

ما بعنوان بنیاد شهید چنین ادعایی نداریم و البته در حد توان و مقدورات با توجه به رسالتی که برعهده داریم تلاش می کنیم و مضافا اینکه ترویج روحیه و ایثار و شهادت نمی تواند بخشی و دستگاهی باشد. همه در همه ابعاد و زوایا مسئولیت دارند. ترویج فرهنگ ایثار و شهادت مسئولیت و رسالت همگانی است.

• دستگاه های دیگر حاکمیتی چقدر همراهی می کنند؟

ترویج فرهنگ ایثار و شهادت تنها بر عهده دستگاهی مانند بنیاد شهید نیست و اصلا این نهاد به تنهایی نه توان این کار را دارد و نه امکانش را. دستگاه‌های فرهنگی نباید منتظر اقدامات بنیاد شهید باشند و نباید برای ترویج و بیان این رسالت بزرگ دست روی دست بگذاریم. یکی از چالش های مهم در این حوزه این است که برخی دستگاه ها تصور می کنند همه امورات این رسالت برعهده بنیاد شهید است. انتقال این فرهنگ به نسل‌های آینده یک رسالت همگانی است. همانطور که در مناسب‌سازی شهری، در فعالیت های محیط زیستی، در مدیریت فضای سبز و یا صرفه جویی همه وظیفه دارند و خود را پای کار می بینند برای مولفه های بزرگی از جمله ایثار و شهادت نباید فکر کنیم که فقط کار یک حوزه است بلکه وظیفه همه حوزه هاست و همه اقشار باید پای کار باشند در واقع پراکندگی ایثارگران و شهدا این را می گوید. شهدا از همه طبقه ها و جنسیت ها بودند، شهدا متعلق به همه اقشار بودند و باعث اتحاد و انسجام هستند. امروز اگر می‌خواهیم یک مراسم بزرگداشت و یادواره شهدا برگزار کنیم نباید مراسم را به نفع یک نفر یا یک گروه مصادره بکنیم.

• گاهی احساس می شود شهدا را سپر قرار می دهند که امورات خودشان را به موازات آن پیش ببرند. گمان نمی کنید چنین اقداماتی می تواند در بلند مدت به این فرهنگ آسیب بزند؟.

یکی از آسیب‌های برنامه‌های ایثار و شهادت این است که عده ای با هرنیتی بخواهند آن را مصادره کنند و حقیقتا این جفا در حق شهدا و این فرهنگ متعالی است. شهدا متعلق به همه مردم هستند. همه وظیفه شان را در قبال این رسالت بزرگ و مهم انجام دهند و پای کار باشند البته همه در برابر شهدا مسئول و مدیون هستند و به لحاظ وظیفه اخلاقی مدیون شهدا هستیم و  برای ادامه راه شهدا احساس تکلیف کنیم.

• یک بحث هم مربوط به نهادهای حاکمیتی است و آن اجرای قوانینی است که درخصوص ایثارگران است اما خیلی توجه جدی به آن نمی شود!.

دستگاه های اداری به لحاظ وظیفه حکومتی و سیاست‌های کلی نظام و قانون جامع خدمات ایثارگری و برنامه های پنجم و ششم باید وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند. دستگاه هایی که بودجه فرهنگی دارند برابر آیین‌نامه موظف هستند تا ۲۰ درصد اعتبارات فرهنگی را برای موضوع فرهنگ ایثار و شهادت اختصاص داده و در این زمینه کار کنند یکی از کارهای فرهنگی دیدار با خانواده شهدا است. برای المان سازی و ساماندهی مزار شهدا وظیفه ادارات مرتبط، مشخص شده لذا انتظار داریم برای ساماندهی، نگهداری و تجهیز پای کار باشند.

• این مصوبات چقدر ضمانت اجرایی دارند؟

 همانطور که در جشنواره شهید رجایی فعالیت ادارات ارزیابی و مشخص می شود پیشنهاد دادیم تا در زمینه فعالیتهای ایثار و شهادت نیز فعالیت ادارات ارزیابی شود. ۳۵۰ خدمت در بنیاد شهید با همکاری ۲۰ وزارتخانه مشخص شده‌ است و نیازی نیست همه ادارات به بنیاد شهید مراجعه کنند . هر دستگاه حاکمیتی مکلف است همه امورات مربوط به ایثارگران را از سوی مسئول امور ایثارگران نهاد مربوطه به انجام برساند و لازمه این مهم باور و اعتقاد به این فرهنگ است.

• قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران چقدر موثر شد و توانست از پراکنده کاری ها در بنیاد جلوگیری کند؟

سالها بود که خدمات جامع به ایثارگران به صورت پراکنده ارائه می‌شد و فقط می‌توانستیم در حوزه خواسته‌های اساسی ورود پیدا کنیم و یا ادارات تفاسیر مختلفی ارائه می دادند تا اینکه چند سال قبل قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران ابلاغ رسمی شد که در این دولت و مجلس قبلی اتفاق افتاد. این قانون به عنوان نقشه راه برای پیگیری مطالبات ایثارگران توانسته تا حد زیادی از مشکلات و پراکنده کاری ها را جمع کند و به آنها انسجام بدهد. البته ممکن است در بعضی جاها قابل نقد باشد.

• آیا اولویت ها و نیازهای ایثارگران در این قانون واقعی هست؟

نیازهای روز و اولویت های خانواده ها و در کنار آن رعایت حال دولت و شرایط کشور باید مورد توجه باشد. باید نیازها و منابع در کنار هم دیده شوند. یک مدت برای همه بچه‌های شهدا مدرسه شاهد داشتیم و باید تمام تلاش خود را می گذاشتیم تا مدارس شاهد را تقویت کنیم اما الان همه فرزندان‌ شهید دنبال کار و مسکن هستند لذا اولویت ما تغییر کرده است. همچنین همسران و والدین شهیدان و جانبازان در سن سالمندی هستند و باید به بهداشت و درمان این عزیزان بیشتر بپردازیم .

انتظار داریم قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران که تدوین و ابلاغ شده است به صورت کامل اجرا شود و با اجرای آن نیاز واقعی ایثارگران بی‌جواب نخواهد بود، اما اولویت ها و شرایط را باید مد نظر داشته باشیم.

• ارباب رجوع بنیاد شهید از نسلی است که ممکن است خیلی به فنون جدید آشنایی نداشته باشند برای رفع مشکلات مراجعان چه کارهایی کرده اید؟

ایجاد زیرساخت های لازم برای پاسخگویی و رفع مشکلات مراجعان از اهداف مهم سازمانی است و ایجاد این زیرساخت ها با تحول در عرصه تکنولوژی باید اتفاق بیافتد. فعالیت ها در بنیاد شهید نیز متحول شده و همه کارها در سیستم برخط در حال پیگیری و انجام است و در حال حاضر نزدیک به ۴۵ خدمت از طریق دفاتر پیشخوان قابل دریافت بوده و نیازی به مراجعه حضوری به بنیاد شهید نیست از جمله این خدمات می توان پیگیری امور مربوط به معافیت خدمت، وام مسکن، سهام عدالت و قرض الحسنه را نام برد.

• بحثی مطرح شد با عنوان زیارت مجازی، می توانید بفرمایید ماجرا چی بود؟

زیارت مجازی یکی از فعالیت های نوین بنیاد شهید است بدین گونه که اگر کسی بخواهد می تواند زیارت مجازی داشته باشد. فرد وارد سامانه شده و شهید مورد نظر را در مزار بهشت فاطمه زیارت می کند، آثار شهدا را می بیند و می تواند به شهدا تفال بزند به این ترتیب که افراد با وارد شدن به سامانه می توانند سن خود یا هر عددی که مدنظر دارند وارد کنند سپس از کل کشور شهدای هم سن و سال خود را مشاهده کرده و یک پیام از شهید دریافت می کنند.

• آقای کاظمی! گاهی حرف و حدیث ها برای نامگذاری کوچه ها بنام «شهید» در جامعه تب ایجاد می کند! و داستان تایید و تکذیبی به راه می افتد و بعد همه سکوت!. قدری توضیح دهید چرا این اتفاقات می افتد. 

شهید واژه مقدسی است که همه بدان باور دارند و این واژه نباید محل اختلاف در جامعه ای باشد که بالندگی و پویایی و استقلال و آزادی و در واقع همه وجودش از خون شهید آبیاری شده است. نام شهید بر کوچه و خیابان ظاهر قضیه است نام شهید باید باور درونی همه ما باشد و در دلهایمان نام شهید نقش ببندد. جامعه ما با شهادت زنده مانده است و با نام شهید زنده است . کوچه های بی شهید معنا ندارند. اگر تابلوهای شهدا مناسب نیستند،  تابلوی مناسب و جدید نصب شود. در حال حاضر برای زنجان به عنوان شهر غواصان دریادل المان مناسب وجود ندارد سال‌هاست که شهرداری فراخوان داده ولی هنوز انجام نشده است.

• بحث ساماندهی مزار شهدا هم در زنجان گاهی مطرح می شود و بعد از مدتی دیگر خبری از آن نمی شود.

در همه شهرهای استان زنجان بجز شهر زنجان مزار شهدا ساماندهی شده و انتظار است شهرداری زنجان برای حفظ و نگهداری اهتمام جدی داشته باشد. یادمان شهدا دغدغه ماست ولی حوزه مسئولیت ما نیست و وظیفه بنیاد حفظ آثار است. در بحث مزار روستایی ۱۰ درصد مزارشهدا باقیمانده که انتظار داریم بخشداری ها و دهیاری ها همکاری لازم را داشته باشند و دست به دست هم بدهیم و با این رویکرد تا سال بعد که کنگره ۳۵۳۵ شهید در پیش است این قضیه به طور کامل به انجام برسد. شهرستان خدابنده با وجود پراکندگی که دارد ولی به صورت جهادی وارد کار شدند و تا سال آینده مزار شهدای سامان نیافته در قیدار وجود ندارد.

• در کنار کارهایی که برای خانواده های شهدا شده است بحث مسکن خانواده های شهدا در مواردی با چالش مواجه است ؟

 بحث مسکن یکی از بزرگترین چالش هاست و البته دولت ها خوشبختانه به بحث مسکن دید وسیعی داشته و دارند و بنیاد یک سیر تکاملی برای تامین مسکن جامعه هدف خود دارد و تلاش کرده است نیازهای اساسی این قشر بی جواب نماند در حال حاضر ۱۲۰ میلیون تومان وام مسکن برای جانبازان، فرزندان و همسران و والدین شهدا پرداخت می شود.

جانبازان زیر ۲۵ درصد می‌توانند از وام مسکن استفاده کنند و جانبازان ۵۰ تا ۷۰ درصد، همسر و فرزند شهید می‌توانند از وام مسکن ۱۲۰ میلیون تومانی استفاده کنند. دولت در تامین ۲۲۴ واحد زمین برای فرزندان شهدا اقدام کرده که در مرحله ساخت است و به عنوان پروژه مسکونی ویژه در ۲۲ بهمن ماه کلنگ‌زنی خواهد شد.

• وضعیت تحصیلات فرزندان  شهدا و ایثارگران چگونه است؟

 بیش از ۷۰ درصد فرزندان شهدا تحصیلات عالی و دانشگاهی دارند، همانطور که ۱۰۰ درصد هزینه درمان پرداخت می شود ۱۰۰ درصد هزینه آموزش فرزند و همسر شهید و جانبازبالای ۲۵ درصد نیز پرداخت می شود. در حال حاضر ۳۵۸ دانش آموز در ۲۲ مدرسه شاهد مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد کمتر از ۱۴ فرزند شهید به عنوان دانش آموز هستند و اغلب در طرح شاهد از فرزندان جانباز و ایثارگران هستند.

تعداد دانشجویان شاهد و ایثارگر در سطح استان زنجان ۱۲۷۳ دانشجو شامل فرزندان شهدا و ایثارگران، همسران جانباز و فرزندان جانبازان هستند که در ۴۲۷ رشته تحصیلی در سطوح مختلف دانشگاهی مشغول تحصیل هستند از این تعداد ۵۹۱ دانشجو دختر و ۶۸۲ دانشجوی پسر هستند. ۱۳۵ دانشجو در مقطع کاردانی، ۵۹۶ دانشجو در مقطع کارشناسی، ۲۴۱ دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد، ۱۴۲ دانشجو در مقطع دکترای غیرپزشکی، ۱۵۱ دانشجو در مقطع دکترای پزشکی و ۸ دانشجو در حوزه‌های علمیه تحصیل می کنند.

• بحث مدارس شاهد را مطرح کردید! فکر نمی کنید این موضوع می تواند مورد نقد بخشی از جامعه واقع شود؟

 مدارس شاهد جزو مدارس خاص و برند هستند و مورد استقبال عموم جامعه از لحاظ بار علمی و مسائل تربیتی قرار دارند و در استان زنجان ۲۲ مدرسه شاهد وجود دارد که در اختیار عموم مردم بوده و بنیاد شهید نیازی به همه آنها ندارد.

• بیکاری جامعه را رنج می دهد ! وضعیت فرزندان شهدا و جامعه ایثارگری در این حوزه چگونه است؟

یکی دیگر از چالش های جدی جامعه ایثارگری بحث اشتغال فرزندان شهدا و جانبازان است نزدیک به ۲۵۰۰ جوان در سطح استان وجود دارد که به سن اشتغال رسیده و بیکار است. از این تعداد نزدیک به ۱۳۵ فرزند شهید بیکار وجود دارد که ۳۵ نفر آنها تحصیلات عالیه دارند. بنابر این بحث بیکاری در همه بخش های جامعه وجود دارد و اینکه عده ای مطرح می کنند فرزندان شهدا و ایثارگران بیکار نیستند چنین نیست و بسیاری از مطالب از روی جهل و یا غرض گفته می شود. خانواده های شهدا کم توقع ترین اقشار جامعه هستند و به دلیل اینکه در صف اول دفاع از نظام جمهوری اسلامی بوده و هستند خیلی جاها حتی نتوانسته اند به حقوق اولیه شان دست پیدا کنند و برخی از این خانواده ها در رنج و سختی به لحاظ مسکن و شغل فرزندان و … زندگی کرده اند اما دم بر نیاورده اند. 

بنیاد شهید با توجه به قانون برنامه ششم ،سه وظیفه مهم پیشرو دارد اول ؛ پیگیری و تحقق سهم ۲۵ درصدی ایثارگران است که همه ادارات از ۱۰ نفر نیروی مورد نیاز ۳ نفر سهم بنیاد شهید است که باید لحاظ شود. البته از این سهم ۲۵ درصد سهم فرزندان، همسران و خود جانبازان بالای ۲۵ درصد است که جویای شغل هستند مشمول این سهمیه می شوند و ۵ درصد هم شامل حال فرزندان و جانبازان زیر ۲۵ درصد است. خوشبختانه از زمان ابلاغ این قانون در استان موردی نبوده که اداره ای از این سهمیه عبور کند و اتفاقا همکاری لازم را در این زمینه داشته اند.

قسمت دوم ؛ ایجاد اشتغال فرزندان ایثارگران با تخصیص تسهیلات برای خود اشتغالی و کارآفرینی در قالب وام های ۵۰ میلیون تومانی با کارمزد ۴ درصد است که بتوانند از این فرصت برای ایجاد اشتغال و کارآفرینی استفاده کنند.

علت اصلی که بیکاری زیاد در جامعه ایثارگی وجود دارد این است که همه ‏منتظرند به سمت کار دولتی بروند اگر قانونگذار اینها را پیش بینی می کرد و امنیت شغلی برای ایثارگری که در کار غیر دولتی حضور دارد ایجاد میکرد الان این همه بیکار وجود نداشت.

• برخی از خانواده های شهدا گلایه هایی دارند که متولیان امر ما را فراموش کرده اند ! پاسخی دارید؟

در ابتدای، امرحق با خانواده های شهداست و گلایه هایشان کاملا بحق و بجاست و من بعنوان خادم شهدا نتوانسته ام در حد و مقام این یادگاران روزهای سخت انقلاب و دفاع مقدس تلاش کنم.

همه خانواده و جامعه ایثارگری یقین بدانند در حد توان فردی و سازمانی برای خدمت  تلاش کرده ام اما مقدورات و محدودیت ها را باید درکنار هم ببینند.

نهضت دیدار با خانواده های شهدا طی سال گذشته انجام گردید و سعی شد همه نهادهای حاکمیتی را دراین موضوع دخیل کنیم و امیدوارم این نهضت دیدار همواره وجود داشته باشد و هیچ خانواده ایثارگری از این حیث احساس تنهایی و فراموشی نکند و البته شهدا و ایثارگران و خانواده های مکرم این عزیزان هیچگاه فراموش نمی شوند. 

• مهمترین چالش پیش روی بنیاد شهید و امور ایثارگران باتوجه به مجموعه صحبت هایی که کردید در چه می دانید؟

مهمترین چالش پیش رو، رضایت جامعه سالمندان ایثارگر است. در حال حاضر بیش از ۴ هزار نفر از والدین شهدا و همسران شهدا و جانبازان و نزدیک به ۸۰  نفر از فرزندان شهدا در سنین بالای ۶۰ سال هستند و تکریم آنها برای ما واجب است و در کنار آن بحث بهداشت و درمان و سلامت روحی و روانی این‌ عزیزان برای ما ضروری است.

در ارتباط با سالمند شدن جامعه هدف باید تدبیر داشته باشیم چند طرح به تهران فرستادیم از جمله طرح باغ مهربانی یا مهد سالمندان که اگر بتوانیم به صورت منطقه‌ای و یا حداقل مکان مناسب در اختیار داشته باشیم که اگر مرکز توانبخشی به سرانجام برسد می‌تواند کمک کار جانبازان و والدین شهدا که در سن سالمندی هستند، باشد.

• به عنوان حسن ختام این گفت و گو، چند کلمه را می پرسم و پاسخ های کوتاه هم می خواهم!.
• امام خمینی(ره)؟

 همه خوبی ها

• سردار سلیمانی

 مرد تمام عیار

• غواص

 مرغابی امام زمان (عج)

• یوم العباس

ایثار تمام

•  صدام حسین

 اوج ذلت

• شهدای سلامت

 انسان‌دوستی

•  ترامپ

 قمارباز

جناب کاظمی ممنونم از وقتی که در اختیار عصرملّت گذاشتید.

من هم از شما و همکاران عزیزتان در عصرملّت سپاسگزارم.