عصرملّت؛ سمیه مصطفوی –از ابتدای اسفندماه ۹۸ و همزمان با آغاز نیمسال دوم تحصیلی ۹۸-۹۹، تمامی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا، آموزش حضوری خود را متوقف کردند. از این‌رو، با انتخاب راهبرد تبدیل کردن تهدید کرونایی به فرصت روی آوری به روش های نوین آموزشی، توسعه و اجرای برنامه آموزش‌های غیرحضوری، در دستور کار معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت و معاون آموزشی وزارت علوم در این راستا اظهار کرد که محدودیت‌های فعلی ناشی از شیوع کرونا در بخش آموزش دانشجویان نباید تاثیری داشته باشد و فعالیت دانشگاه‌ها بصورت مجازی ادامه خواهد یافت.

در واقع میتوان گفت یکی از قسمت‌های چالش‌برانگیز در خانه ماندن، موضوع آموزش‌ در مدارس و دانشگاه‌ها است که در همین راستا آموزش‌های مجازی برای دانشجویان و اساتید راه‌حلی بود تا فصل جدیدی از آموزش‌ را رقم بزند و  و طبق گفته علی خاکی صدیق، معاون آموزشی وزیرعلوم برای اولین بار در کشور تعدادی از کارگاه‌ها و دروس آزمایشگاهی در برخی از دانشگاه‌ها به صورت الکترونیک انجام گرفت.

دانشگاه زنجان هنوز مجوز برگزاری کلاس های حضوری را ندارد

با توجه به شیوع ویروس کرونا و اعمال قرنطینه که منجر به تعطیلی واحدهای مختلف در سطح کشور و از جمله مراکز و واحدهای اموزشی شد، دانشگاه زنجان به عنوان دانشگاه مادر استان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای حفظ سلامت دانشجویان و اساتید و قطع زنجیره انتقال کرونا اقدام به برگزاری دوره های مجازی نموده که دکترحبیب الله زلفخانی، معاون آموزشی و تحصیلات دانشگاه زنجان در  گفت و گو با خبرنگارپیام ملّت اظهار میکند: در دو ترم گذشته تمام کلاسهای نظری بصورت الکترونیکی برگزار شده و کلاسهای عملی نیز بصورت ترکیبی مجازی و حضوری پیگیری شده است.

وی با بیان اینکه کلاسهای نظری در مقاطع مختلف  بصورت مجازی برگزار می شود، گفت: بدلیل اینکه مجوز برگزاری کلاسها بصورت حضوری از طرف ستاد کرونای ملی و استانی صادر نشده است، فعالیتهای پژوهشی دانشجویان ارشد و دکترا عمدتا بصورت حضوری است و با وجود کاهش شیوع کرونا دانشگاه تا این لحظه مجوز برگزاری کلاسها بصورت حضوری را ندارد.

زلفخانی در خصوص کلاسهای دانش افزایی اساتید میگوید: این کلاس ها  در شرایط فعلی بصورت مجازی برگزار می گردد و محتوا و مباحث انها را روش تدریس، ارزیابی مستمر، تهیه محتوای الکترونیکی و ایمن سازی امتحانات تشکیل می دهند. مهمتر از همه به اهمیت و  ضرورت هم دلی و همگامی و حمایت اساتید از دانشجویان برای گذر از شرایط سخت کنونی پرداخته شده است و گره گشایی از مشکلات، وظیفه اساتید و دانشگاه تلقی می گردد.

آموزش مجازی؛ تجربه ای نو در روزگار کرونایی

با شیوع  بیماری کرونا  دانشجویان به جای حضور فیزیکی در کلاس‌های درس از طریق، رایانه، تبلت، گوشی و سایر ابزارهای هوشمند صدای اساتید را می‌شنوند و علی رغم کاستی‌ها و نگرانی‌های موجود، آموزش‌های خود را پیگیری می‌کنند.

آنچه که در برگزاری دوره های مجازی حائز اهمیت است  توجه به میزان رضایت مندی دانشجویان از مباحث درسی ارائه شده است که  دکتر زلفخانی در این خصوص میگوید: نظر به اینکه تدریس و خدمات آموزشی بصورت الکترونیکی است امکان پایش رسمی و عمومی بصورت جامع فراهم نبوده است. لیکن ارزیابی مقطعی و موردی از اساتید و دانشجویان بصورت  مستمر انجام می شود. البته ارزشیابی کیفیت تدریس طبق روال ترمهای قبلی با متناسب سازی محتوای فرمها در فرایندهای اموزشی قرار دارد.

معاون آموزشی و تحصیلات دانشگاه زنجان در ادامه تاکید کرد : دانشگاه زنجان به عنوان دانشگاه مادر از ابتکارات  و خلاقیت گروههای اموزشی و دانشکده ها استقبال می نماید. همچنانکه روشهای متنوعی در نحوه ارائه دروس عملی با توجه به ماهیت و شرایط رشته ها بکار گرفته می شود.

عملکرد گروههای آموزشی روز به روز در حال بهبود و بهتر شدن است. البته نواقصی هم در روند امور وجود دارد که دلیل انها تجربه اول در روش اموزش مجازی می تواند باشد.

مشارکت پایین در آموزش های مجازی

دکتر وهاب جعفریان عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشگاه زنجان نیزدر خصوص میزان مشارکت دانشجویان در کلاس های مجازی به خبرنگار پیام ملّت میگوید: در بحث مشارکت میتوان به فاکتورهای مختلفی اشاره کرد، اگر استاد در برگزاری کلاس مجازی، درس مربوطه را خوب ارائه دهد و با ایجاد انگیزه باعث میشود دانشجو نسبت به مباحث کلاس اشتیاق زیادی پیدا کند و از طرفی سطح علمی دانشجو نیز نقش بسزایی در ایجاد مشارکت دارد چرا که دانشجوهای با سطح علمی بالاتر تمایل بیشتری به مشارکت در کلاس دارند.

دکتر جعفریان درادامه خاطر نشان کرد: ارتقا سطح علمی مهمترین مزیت برگزاری کلاس های مجازی است چون برگزاری کلاس های مجازی این امکان را به ما میدهد که از حضور اساتید سایر دانشگاه های دیگر کشور بهره ببریم که در زمان کلاس های حضوری این امکان وجود نداشت.

وی به سطح کیفیت تدریس اساتید در کلاس های مجازی اشاره کرد و گفت: کیفیت ارائه اساتید بستگی به امکانات در دسترس آنها دارد، بسیاری از دانشگاه های خارج از کشور و برخی از دانشگاه های داخل کشور از پیش ازکرونا آموزش مجازی داشتند و این آموزش سبک خوبی است به شرط آنکه با امکانات خوب و مناسب به دانشجویان ارائه داده شود.

در همین رابطه دانشجوی دوره ارشد مهندسی فناوری اطلاعات دانشگاه قزوین نیز میگوید: متاسفانه در برگزاری کلاس ها بصورت مجازی استاد و دانشجو ارتباط کمی با هم دارند و مشارکت دانشجو در حین زمان تدریس بسیار کمتر و پایین تر از کلاس های حضوری است و اینکه گاهی چندین جلسه از برگزاری کلاس درس گذشته است و استاد هنوز دانشجو را نمیشناسد.

وی در ادامه گفت: گاهی در هنگام ارائه کنفرانس متوجه میشویم که استاد پشت سیستم نیست و در کلاس حضور ندارد چون در برابر سوالات هیچ واکنشی نشان نمیدهد، در حالیکه در فضای واقعی، دانشجو و استاد نمی تواند مشارکتی در کلاس های درس نداشته باشند.

این دانشجوی دوره کارشناسی ارشد به موضوع قطعی برق در این روزها اشاره کرد وگفت: این موضوع و سرعت پایین اینترنت مزید بر علت شده تا کیفیت این کلاس ها نسبت به کلاس های حضوری کاهش یابد.

صرفه جویی در هزینه های دانشجویان

برگزاری کلاس های مجازی با وجود برخی کم و کاستی ها دارای مزیت هایی است که شاید گاهی از آنها غافل شدیم.

به گفته دانشجوی ارشد زیست شناسی دانشگاه زنجان برای دانشجویان شاغل و یا کسانی که دارای فرزند هستند دنبال کردن کلاس ها از منزل بسیار راحت تر است و همچنین برای دانشجوهایی که در شهرهای دور مشغول به تحصیل هستند درهزینه های رفت و آمد  صرفه جویی شده است.

علاوه بر آن در زمانی که کلاس‌ها به صورت حضوری برگزار می‌شد در فاصله‌ میان کلاس‌ها با هدررفت زمان مواجه بودیم اما در آموزش آنلاین در استفاده از زمان بسیار صرفه‌جویی شد.

دسترسی دانشجویان به کتابخانه و منابع مطالعاتی در ایام کرونا

همزمان با شیوع بیماری کرونا در کشور،پویش «در خانه بمانیم، کتاب بخوانیم» جهت ترغیب مردم به خانه ماندن و رفع این بحران راه اندازی شد که این پویش با استقبال ملی همراه بود. در همین راستا، بسیاری از سازمان‌ها و دانشگاه ها و نهادهای پژوهشی و فرهنگی به صورت رایگان، کتاب‌ها و مقالات خود را به صورت الکترونیکی در اختیار کاربران قرار داده است . معاون آموزشی دانشگاه زنجان در این رابطه می گوید: دانشگاه زنجان طی سالهای گذشته نیز کتابخانه دیجیتال داشته است ولی در دوران قرنطینه و کرونا این کتابخانه توسعه پیدا کرده تا دانشجویان بتوانند از کتاب‌های دیجیتال در فضای مجازی به خوبی استفاده بکنند.

حوزه آموزش دانشگاه زنجان به تمام دانشجویان عزیز اکیدا توصیه می نماید که خود را با شرایط کنونی تطبیق دهند و تهدیدات را به فرصت تبدیل نمایند. تلاش کنند که بر مشکلات فرهنگی ، اجتماعی، سخت افزاری و نرم افزاری و زیر ساختی موجود فایق ایند. ارزیابی خود را بصورت نسبی و در مقایسه با سایر دانشگاهها بعمل اورند. نظرات و پیشنهادات خود را جهت بهبود امور ارائه کنند تا با هم فکری و هماهنگی و همکاری همه دانشگاهیان در عبور از شرایط کنونی موفق باشیم.

با توجه به مواردی که کارشناسان و اساتید و دانشجویان در این باره اظهار کردند باید گفت آموزش مجازی هرچند تجربه ای جدید برای سیستم آموزشی کشور بود، وجود کاستی ها و عدم زیرساخت های مناسب در ابتدا برای آن قابل پیش بینی و محرز بود. اما در صورت ادامه این شرایط و تداوم آموزش مجازی کاستی هایی که به آن اشاره شد به ویژه موارد مربوط به اساتید و زیرساخت ها قابل پذیرش نخواهد بود و این موضوع تدوین روش های نظارتی در آموزش مجازی را اجتناب ناپذیر میکند و گرنه خیلی نمیشود به کیفیت و نتیجه آموزش های مجازی امیدوار بود.