زینب سودی- حسن ترخوانه  هنرمند نقاش  نام آشنا و  پیشکسوت زنجانی است که”هنرمند شهدا و دفاع مقدس ” نام گرفته است. شهرتش بیشتر به دلیل پرتره نگاری  شهدا است .چهر های متعددی از شهدا را به تصویر کشیده و به نمایش گزارده است. حرفهایش هنوز همان شور و اشتیاق اوایل انقلاب را دارد. آنگونه که پیدا است نمی توان او را جدا از آرمانهای انقلابی اش دید. همرزم بسیاری از شهدا بوده و گنجینه خاطرات آن روزها است . در اواخر سال‌ ۵۹ وارد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شده و در واحد تبلیغات مشغول به کار بوده است.به گفته خودش یک هنرمند تجربی است که خود، معلم هنر خود بوده‌ و هر چه آموخته‌ از تجربیات هنری خود بوده است.احساس تعهد و تکلیف نسبت به شهدا و انقلاب اسلامی بن مایه همه صحبت های اوست. گفت وگو با ایشان در پی  به نظر علاقه مندان می رسد.

• ضمن  تشکر از  پذیرش این گفت و گو در آغاز  توصیفی درباره فعالیت ها و آثار خود بیان کنید؟

فعالیت های فرهنگی هنری بنده بیشتر در حوزه مسائل سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی بوده و معمولا با ارگانها و سازمانهای فرهنگی وهنری مانند سپاه پاسداران و حوزه هنری و بسیج هنرمندان و اداره ارشاد اسلامی و معاونت فرهنگی شهرداری زنجان فعالیت می کنم و بیشتر آثار هنری بنده تصاویر نقاشی پرده شهدا بوده و نقاشی های دیواری زمان جنگ . بیشتر آثار هنری من در نمایشگاه های فرهنگی به نمایش درآمده که  یکی از آنها نمایشگاه فرهنگ  عاشورایی سازمان تبلیغات بوده است .

• دلیل اصلی شما برای گرایش این هنر چه بوده است؟

دلیلی برای خودم نمی توانم بیاورم .فقط می توانم بگویم نعمتی ارزشمند بود که خداوند لطفش را شامل حال من کرد.

• تا به حال چند اثر به وجود آورده اید و عرضه کرده اید؟

نمیتوانم عددی بگویم . چندین سالی که در سپاه بودم طرح های زیادی کار کردم بخصوص در دوران جنگ و در نمایشگاه های کشوری و خارج از کشور.  بیشترین آثارم مربوط به تصاویر شهدا بوده که از این رو لقب “هنرمند انقلاب”، “هنرمند شهدا و جنگ” به من داده شده است.

• تحلیل کلی شما از وضعیت هنر نقاشی چه سبک ها و چه موضوعات مختلف چیست؟ قبل و بعد از انقلاب و در حال حاضر؟

هنر جایگاه ویژه ای در جامعه هر کشوری دارد که ستون اقتدار فرهنگ آن کشور است، حالا فرق نمی کند در چه سبکی باشد به هر سبکی هم باشد یک هدف را دنبال می کند . موضوعات مختلف بستگی به مسائل روز جامعه است که چه چیزی را طلب کند چه در قبل از انقلاب یا بعد از انقلاب و حال حاضر . ما در زمان جنگ شهید آوینی را داریم . قلم فرهنگ و هنر در سیره آنها چه می گوید و چه حماسه هایی  را به تصویر می کشد؟

• امروزه یکی از بازارهای مهم دنیا هنر نقاشی است؟ جایگاه هنر شما کجاست؟

بازار های هنر نقاشی در دنیا طبقه بندی شده است.بسته به اینکه موضوعات آثار چه باشد و چه هنرمندانی در رأس این هنر باشند؟ هنرمندان زیادی در کشور ما هستند که به سبک های مختلف کار می کنند. بعضی کارهای  نقاشی شخصی می کنند و از آثار خودشان رزق و روزی می خورند و هنرمندانی هم هستند که مال خودشان نیستند مال جامعه  مردمی هستند که تعهد وتکلیف  خودشان را انجام می دهند. مانند استاد فرشچیان و هنرمندانی هم بودند که در قید حیات نیستند. هنر بنده در خدمت جایگاه شهدا  قرار دارد.

• روند آفرینش هنری برای شما از ابتدا تا انتها چه مراحلی را پشت سر میگذارد؟

آفرینش هنری بنده از ابتدا تا انتها مراحل تعهد و تکلیف بوده و به آن اعتقاد و ایمان دارم که پشت کارم خداوند عالم برآن نظر دارد و بنده بدون حکم او توان ندارم . نفس کشیدنم در دست اوست هر الهامی به من بکند همان خواهم کرد.

• چقدر برایتان مهم است اثر شما همان گونه که می خواهید درک شود؟و یا خوانش اثر شما از جانب مخاطب چقدر ازاد است؟

هنر من و  هنر نگاه من ،حرکت من، اندیشه من همان است که خداند عالم کمک می کند و راضی از کارم باشد مخاطبان هم ازآن راضی خواهند بود همیشه هم همینطور بوده است

• بازخوردهایی که تاکنون از مخاطب داشته اید چگونه بوده است؟

بازخوردها خوب بوده و همیشه اثر گذار بوده است. بیشترین سعی من این است که با مخاطبانم ارتباط برقرار کنم و خودم را به چالش بکشم که در نشستهای نقد و بررسی هم  دیده شده. حتی داستانهای کوتاه هم که می نویسم و مخاطبانم در فضاتی مجازی از آن استقبال می کنند و آن را به چالش می کشند و من هم آن را نقد می کنم  و سعی می کنم با مخاطب در ارتباط باشم .

• نقاشی در معرفی انقلاب اسلامی در جهان در چه جایگاهی است؟

هنر نقاشی در معرفی انقلاب اسلامی در جهان بازخوردهای زیادی داشته است و در سایر کشورهای مسلمان جایگاه ویژه ای دارد. من این را به وضوح  در کشورهای دیگر مثل لبنان و عراق و سوریه و بوسنی دیده ام .

• یک تصویر انقلابی و حماسی چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

یک تصویر انقلابی و حماسی بستگی به آن عکاس و نقاش دارد که از چه زاویه ای آن را می بیند. پرداختن به موضوع یک تصویر نقاشی از اهمیت زیادی باید برخوردار باشد. باید کاری کند که بوی حماسی بودن آن به مخاطب تزریق شود.  ممکن است نگاه های افراد متفاوت باشد ویک نقاش بتواند از المان ها و نمادها خوب استفاده کند و در پرداختن به رنگ  استاد باشد . گاهی این ترکیب رنگها است که می تواند یک تصویر را حماسی تر کند.

• همیشه دنبال گفتن حرف خاصی در نقاشی هایتان هستید؟ آن حرف چیست؟

بنده همیشه حرفم این بوده که هنر نقاشی باید در مسیر درست حرکت کند و به تعالی برسد که اصلا هنر رسیدن به تعالی ست.  در یک جمله هنر تعهد و تکلیفی است که باید ما آن را به تعالی برسانیم.

• هنرمند انقلابی یعنی چه ؟

هنرمند انقلابی کسی است هنر درون او در مسیر  الهی پیش برود و به همان عمل کند.

• هنرمند انقلاب چگونه باید وارد مباحث  هنری جهان شود؟و یا چگونه باید خودش را نشان دهد؟

هنرمند انقلاب باید علم و تجربه هنر داشته باشد و بتواند مکتب هنر انقلاب کشورش را به دنیا نشان دهد خودش باید به مکتب خود مذهب و دین خود ایمان داشته باشد و همیشه خداوند در رأس کارش باشد آن موقع می تواند موفق باشد مثل سردار شهید حاج قاسم سلیمانی

• هنرمند انقلاب اسلامی قرار است در جهان چه بگوید؟

هنرمند انقلاب اسلامی دارد سیره  پیامبران و امامان را در جهان به نقد می گذارد و از دین خود دفاع می کند و آیه های قرآن را بر جهانیان دیکته می کند. منتها در دین اجباری نیست و به زور نمی شود ولی با زبان هنر چرا. هنر انقلاب دفاع از ارزشها و آرمان های دین می کند.

• از سفر به لبنان بگویید؟ در مورد فلسطین و نقاشی های دیواری فلسطین؟

بنده ۶ ماه در حزب الله لبنان کارهای فرهنگی و  هنری کردم و در نمایشگاه های بزرگ حجمی و مفهومی کار کردم.  این نمایشگاه ۳ ماه طول کشید تا برای دیدن مخاطبان آماده شود. نزدیک به ۴۰۰ یا ۵۰۰ نفر از از مهندسین و طراحان لبنان در آن دخیل  بودند ، منتها ایده ها و طرح ها از ما بود.

 سه ماه هم در اردوگاه های فلسطین نقاشی های دیواری کردم . روزهای سخت و طاقت فرسا داشتم اما بنا به تکلیف کار را انجام دادیم. ولی خب در کنار این سختی ها فضای خوبی هم بود، هرچند این ها برایم کسب تجربه بود و نگاهم به دنیا خیلی وسیع تر شد.

• سفرهای شما به لینان و فلسطین چه تغییراتی در شما ایجاد کرد؟

سفرهای خارجی بنده  فرصتهایی بود که از آن فرصتها کسب تجربه کردم و به اندیشه های هنری ام اضافه شد. بخصوص در کشور باکو که نمایشگاهی را کارکردیم به نام “تاریخ اسلام” که بازتاب زیادی را دربین مردم و تماشاگران داشت . این نمایشگاه برای مردم تازگی داشت و رویدادهای تاریخ اسلام را  که هنوز نشنیده بودند و ما تکلیف به آن می شدیم که توضیح دهیم .

• چرا دیوار نگاره های زنجان اصلا مهم نیست؟ و خیلی مورد توجه هنرمندان نیست ؟

خیلی سوال به جایی بود . دیوار نگاره های زنجان چرا اصلا مهم نیست؟ به خاطر اینکه کسانی که در این مسند  نشسته اند صاحب این کار نیستند. همین است که وقتی مسئولی در کار نشسته مال این کار نیست . چرا مورد توجه هنرمندان هست ولی فضایی وجود ندارد. ما چند ماه دیگر کنگره  ملی شهدای زنجان را در پیش داریم حداقل سه نقطه شهر باید دیوارنگاره های از طرح های شهدا بادش باشد که هنوز به هیچ نتیجه ای نرسیده ایم . ولی امیدواریم این اتفاق بیفتند.

خب معمولا باید هنرمندانی  باشند که استاد نقاشی دیواری باشند که کم هستند. یکی دونفر هستند که به دیوارنگاری مشغول اند. آنها هم با توجه به قیمت کارشان، کار می کنند و هیچ تعهد و تکلیفی برای کارشان ندارند. مهم این است که هنرمندی نیست که به انجام کارش تعهد و تکلیف داشته باشد و این برمی گردد به آموزش که در این بین نیست  و انجام نمی شود.

• این فکر نقاشی از شهدا از کجا شروع شد؟آیا پیشنهاد کسی بود؟ و ادامه اش چگونه خواهد بود؟

فکر خاصی پشتش نبود . من از اول نقاشی شهدا می کشیدم. کار اصلی من در سپاه همین بود. منتها یک کنگره ملی شهدای آذربایجان اتفاق افتاد که از آن پس چند تابلو بزرگ  داخل شهر نصب شد و قرار بر این شد که هر چهل روز تصاویر شهدا روی پرده ها نقاشی شود و روی  تابلو ها قرار بگیرد. ولی الان دیگر فضای چاپ و بنر به میان آمده و دیگر خبری از این کارها نیست .

• خاطرتان هست که اولین نقاشی از کدام شهید بود؟

بله . اولین نقاشی ام  ازشهید  آیت الله بهشتی بود.

• تا کنون  آثار متعددی از شهدا به وجود آورده اید. کدام نقاشی از شهدای  استان را بیشتر دوست دارید؟

من فرقی برای نقاشی شهدا قائل نیستم همه آنها را دوست دارم با آنها زندگی کرده ام. اکثرشان در کنارم بودند و همکار و همسنگر بودیم .

در مورد آن دو اثر سردار سلیمانی بگویید؟

آن دو اثر به سفارش حوزه هنری بود که بنده کار کردم که در حسینیه اعظم زنجان  هم رونمایی شد.  یکی به نام “رستاخیز” و دیگری به نام “رستگاری” بود. هر کدام ازاین طرح ها تصورات ذهنی خودم بود و نام  هایشان را  هم خودم  انتخاب کردم.

• برخوردها با شما  و آثار شما چگونه است؟  این حرف برخی ها که هنر شما سفارشی است و یا دولتی است و  از این قبیل را چگونه پاسخ می دهید؟

خب البته بعضی کارهایم سفارشی بوده چون فلان نهاد و ارگان گفتند این کار را انجام بدهم و من هم قبول کردم . اصل این است که من بیشتر به کارم فکر میکنم، حالا هرکاری یک دستمزدی هم دارد.

• از خاطرات جبهه که تا حالا نگفته اید یا همان که دلنشین تر است را برای ما بگویید؟

دلنشین ترینش مربوط به شهید میرانصاری است.  شهید میرانصاری چندماه در کنار من کار می کردند . یک آدم خوش اخلاق و با مرام که وقتی پیش من آمدند با خنده گفتند استاد مهمان نمی خواهید؟ گفتم این حرفها چیه شما می زنید؟ شما خودتان صاحب مهمان هستید. بعدها که از پیش من رفتند و شهید شدند آن موقع فهمیدم چرا گفت استاد مهمان نمی خواهید؟ خدا رحمتش کند.

• “شهدا را خانه و زندگی خود می دانم” یعنی چه ؟

این جمله را واقعا دوست دارم ” شهدا را خانه و زندگی خود می دانم” من همیشه در دنیای آنها زندگی میکنم . شهدا انگیزه و هدف زندگی ام هستند و من هرچه بودم و دیده ام و به جایی رسیده ام به لطف شهدا بوده و به این افتخار می کنم .

• جوانان امروز که سراغ هنر می روند  با چه انگیزه ای باید کار کنند؟

من همیشه در برنامه های تلویزیونی  و مصاحبه ها گفته ام هر جوانی سراغ هر هنری برود اول باید تکلیف خود را با خدای خود مشخص کند.  هنرمند باید انگیزه خدایی داشته باشد و ریسمان روح خود را به او گره بزند و الّا کار به جایی نخواهد رسید.

این گفت و گو در هفته نامه عصر ملت نیز به چاپ رسیده است .