اکبر محمد زاده مشاور سازمان نظام پزشکی زنجان در امور ژنتیک پزشکی وبیماریهای نادر در گفت و گو با خبرنگار « پایگاه خبری-تحلیلی پیام ملّت» در خصوص بیماری هموفیلی اظهار کرد: هموفیلی یکی از قدیمی‌ترین اختلالات خونریزی دهنده و شناخته شده ژنتیکی است و در این بیماری به دلیل نبود پروتئین‌هایی که درانعقاد خون نقش دارند، خون لخته نمی‌شود یا دیرتر لخته می‌شود.
محمدزاده گفت: ۲ نوع اصلی هموفیلی وجود دارد. هموفیلی نوع A یا هموفیلی کلاسیک که شایع‌ترین بیماری ارثی شدید انعقاد خون است. که این بیماری به دلیل نقص در یکی از پروتئین‌های مؤثر در انعقاد خون به نام فاکتور هشت ایجاد می شود.نوع دیگر هموفیلی، هموفیلی نوع B یا هموفیلی کریسمس است که در اثر نقص پروتئین انعقادی دیگری به نام فاکتور نه ایجادمی شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان زنجان با بیان اینکه آمار جهانی حاکی از آن است که از هر پنج هزار پسر یک نفر به هموفیلی نوع A و از هر چهل هزار نفر پسر یک نفر به هموفیلی نوع B مبتلا می شوند افزود: در ایران، تاکنون ۱۳ هزار بیمار مبتلا به هموفیلی شناسایی شده اند اما آمار واقعی مبتلایان به هر دو نوع هموفیلی در کشور، از این تعداد بیشتر است و به جهت ازدواج‌های فامیلی چندین برابر میانگین جهانی برآورد می‌شود.
مشاور سازمان نظام پزشکی زنجان در امور ژنتیک پزشکی و بیماریهای نادر با اشاره به علائم این نوع بیماری ادامه داد:علائم بالینی در هر ۲ نوع هموفیلی مشابه هستند و شدت علائم بسته به میزان کاهش فعالیت فاکتور هشت یا نه متغیر است.
وی اظهار داشت: به سطح فعالیت کمتر از یک درصد فاکتور، هموفیلی شدید گفته می شود که یک یا ۲ بار در هفته به طور خودبخودی و بدون دلیل یا با کوچکترین ضربه، خونریزی در مفاصل و ماهیچه‌ها رخ می‌دهد و از بدو تولد دیده می شود.
وی گفت: در هموفیلی متوسط، سطح فاکتور یک تا پنج درصد می‌باشد که پس از ضربه فیزیکی متوسط، جراحی یا اعمال دندانپزشکی خونریزی رخ می‌دهد و فرد مبتلا ممکن است ماهانه یک بار دچار خونریزی شود.
وی افزود: در هموفیلی خفیف، سطح فاکتور بین پنج درصد تا سی درصداست که بطور معمول این افراد خونریزی نمی‌کنند وفقط در اثراعمال جراحی و زخم‌ها و جراحت‌های بزرگ خونریزی ایجاد می‌شود و به همین علت، هموفیلی های خفیف سال‌ها بدون تشخیص باقی می مانند.
محمد زاده با اشاره به اینکه در هردو نوع هموفیلی A و B ژن معیوب روی کروموزوم X قرار دارد افزود: پسران یک کروموزوم X دارند که از مادر دریافت می‌کنند و اگر کروموزوم X که از مادر می‌گیرند حاوی ژن معیوب هموفیلی باشد، مبتلا خواهند شد.
وی اظهار داشت: بر این اساس مردان مبتلا ژن معیوب را فقط به دختران خود منتقل می‌کنند و در نتیجه، دختران مردان مبتلا، بطور حتم ناقل هموفیلی خواهند شد ولی پسران مردان مبتلا به هموفیلی، صد در صد سالم خواهند بود.
مشاور سازمان نظام پزشکی زنجان در امور ژنتیک پزشکی وبیماریهای نادر ادامه داد: دختران دو کروموزوم X دارند که یکی را از مادر و دیگری را از پدر به ارث می‌برند، اگر فقط یکی از کروموزوم‌های X در دختران حاوی ژن معیوب هموفیلی باشد، آن‌ها ناقل خواهند بود و ۵۰ درصد احتمال دارد که ژن معیوب را به فرزندان دختر یا پسر خود انتقال دهند.
وی گفت: دختران زمانی مبتلا می‌شوند که پدر مبتلا و مادر ناقل هموفیلی داشته باشند که این حالت ممکن است در ازدواج پسر خاله مبتلا به هموفیلی و دختر خاله ناقل به وجود آید.زنان ناقل بطور معمول علامتی ندارند ولی بیشتر از سایر افراد مستعد خونریزی هستند. گاهی ممکن است دریک خانواده، بدون هیچ سابقه ای فرزند مبتلا به هموفیلی متولد شود.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، بطور تقریبی ۳۰ درصد ازافراد هموفیل، بدون هیچ سابقه خانوادگی، به هموفیلی مبتلامی شوند که دراثرتغییرات ژنتیکی جدید درجنین به وجودمی‌آید.
وی با تاکید بر اینکه درمان قطعی برای هموفیلی وجود ندارد گفت: فقط با تزریق فوری و مناسب فاکتور انعقادی می‌توان از بروز خونریزی در افراد مبتلا پیشگیری کرد.
محمد زاده با اشاره به اینکه در گذشته که مشاوره ژنتیکی انجام نمی‌گرفت شاهد تولد چند فرزند پسر مبتلا به هموفیلی در یک خانواده بودیم افزود: ولی خوشبختانه امروزه امکان تشخیص ژنتیکی پیش از تولد و همچنین تشخیص ژنتیکی ناقلین برای هموفیلی وجود دارد.
وی خاطر نشان کرد: اگر در خانواده‌ای فرزند پسر مبتلا به هموفیلی متولد شود باید خانواده برای مشاوره ژنتیک مراجعه کنند و برای مادر، از نظر ناقل بودن آزمایش ژنتیک انجام گیرد و در صورت ناقل بودن مادر، دختران خانواده نیز از نظر ناقل بودن مورد بررسی قرار بگیرند.