فائزه تقیلو- هرچند از سال‌های گذشته تاکنون بسیار بر ممنوعیت کشت برنج در استانهای مختلف کشور تاکید می شود و کمبود آب در استان زنجان نیز با وجود نگرانی هایی که در خصوص تامین آب شرب وجود دارد مسئولان استان را به پیروی از این سیاست های کلی واداشته اما، اقدامات پیشگیرانه در این خصوص چندان بازدارنده نبوده از طرفی واگذاری تصمیم گیری برای ممنوعیت، محدودیت یا آزادی کشت برنج در استان‌ها به کارگروه سازگاری با کم آبی هر استان‌ داستان خشکسالی و خالی شدن سفره‌های زیر زمینی در زنجان را تغییر نداده و همچنان کم آبی ادامه داشته است.

حسین عامری مدیر امور زراعت سازمان جهادکشاورزی استان زنجان در گفت و گو با پیام ملّت گفت: زمانی که گیاهان علوفه ای کم آب بر مانند سورگوم و کینوا به عنوان جایگزین کشت برنج به مناطقی که کاشت این محصول پُرآب بر در آنها رواج داشت  معرفی وابلاغ شد، شلتوک‌کاران در زنجان هم به دنبال کشت جایگزین رفتند و استقبال خوبی از آن نشان دادند که ۴۰۰ هکتار از سطح زیر کشت برنج در استان کاهش یافت.

حسین عامری در ادامه عنوان کرد: بیش از ۹۰ درصد سطح زیر کشت برنج استان از آبهای سطحی است که با بارندگی های اواخر زمستان و فصل بهارکه باعث پرشدن رودخانه قزل اوزن و دیگر رودخانه هاست است آبياري می شود .

عامری با عنوان این مطلب که جلوگیری از کشت برنج در استان زنجان بر اساس بخش نامه ای است که از وزارت خانه ابلاغ شده و ما نیز در این خصوص اطلاع رسانی های لازم را در بین کشاورزان انجام دادهایم افزود: براساس این قانون، تنها استانهای مازندران و گیلان می توانند به کشت برنج ادامه دهند.

مدیر زراعت اداره کشاورزی استان خاطرنشان کرد: در کنار کشت سنتی و غرقابی، همیشه تغییر کشت هم مطرح بوده اما مورد پذیرش کشاورزان واقع نشده است. همچنین به منظور کاهش مصرف آب در شالیزار های استان توسعه و ترویج خشکه کاری به جای کشت غرقابی به جهت افزایش علف هرز در استان امکان پذیر نیست. 

کارشناس جهاد کشاورزی سطح زیر کشت برنج استان در سال ۱۴۰۰ را ۲ هزار و ۶۵۰  هکتار اعلام کرد و افزود: اینکه امسال نیز سطح زیر کشت روند افزایشی داشته باشد با وضعیت بارش ها در استان امکان پذیر نیست.

وی افزایش کشت برنج را به عنوان تهدیدی برای منابع آب استانهایی که از منابع آب زیر زمینی استفاده می کنند دانست و عنوان کرد: اقدام به کشت برنج توسط کشاورزان که منابع آبی را قربانی کشت این محصول می کنند تنها منفعتش جیب دلالان را پر و منابع آبی را با مشکل موجه کرده است.

عامری همچنین با بیان اینکه از سال‌ ۹۷تاکنون سیاست های کلی وزارت خانه برمبنای عدم حمایت از کشت برنج است افزود: این درحالی است که براساس قوانین باید کشت برنجی نداشته باشیم و در واقع خلاف تصمیم کارگروه سازگار با کم آبی در استان است و در صورتیکه کشاورزان اقدام به کشت کنند هیچ گونه حمایتی اعم از کود، نهاده ها و سرمایه در گردش به کشاورزان تعلق نمی گیرد.

عامری ادامه داد: در حالی‌که در این کارگروه تصویب شده که کشت برنج در استان زنجان اتفاق نیفتد اما به خاطر سود بالای برنج شاهد کشت این محصول هستیم.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در پاسخ به این سوال که قانون تا چه حد در موردکشت برنج بازدارنده است عنوان کرد: مصوبات ممنوعیت کشت برنج در زنجان بیشتر درحد توصیه است. اما در استانهایی که از آبهای زیر زمینی برای کشت این محصول استفاده میکنند به عنوان مسئله و معضل مطرح است که خوشبختانه تا به امروز شاهد این مشکل در زنجان نبوده ایم. با وجود اینکه خشکسالی ها وکم آبی های  قزل اوزن مزارع برنج را با مخاطره روبرو کرده است اما اصرار کشاورزان به کاشت برنج ادامه دارد.

به گفته یکی از کشاورزان، برنج کاری حرفه دیرینه ماست از طرفی کم آبي باعث شده برنج پر باری نداشته باشیم وامکان اینکه محصول دیگر کشت کنیم برایمان ممکن نیست سال گذشته که با بحران خشکسالی وکم آبی روبرو بودیم برنجکاران حصار مشمپا بسیار متضرر شدند و هیچ نهاد یا سازمانی از کشاورزان حمایت نکرد.از طرفی اگر سد مشمپا تکمیل شود مردم این منطقه هیچ مشکلی از جهت کمبود آب نخواهند داشت که مدتهاست منتظر تکمیل این پروژه هستیم.

حقیقی دیگر برنجکار روستای حصار مشمپا در خصوص اصلاح الگوی کشت با محصولات جایگزین چون دانه های روغنی،گندم و جو چنین گفت: در این منطقه زمینهای کشاورزی نهایت ۲ الی ۳ هکتار است که به یقین کشت این محصولات از نظر اقتصادی نمی تواند قابل رقابت با برنج باشد وکاشت برنج هم برای من کشاورز زمانی که آب رودخانه قزل اوزن جاری نباشد و یا چاه های آب کشاورزی خشک باشد خیلی از عرصه هایی که کشت و نشا کاری شده خشک و با بحران بی آبی موجه می شود که ثمره اقتصادی نخواهد داشت و در صورتی که دولت حمایت نکند در این منطقه دامداری و کشاورزی از بین خواهد رفت. 

کامران حقیقی با عنوان این مطلب که ۱۵۰ خانوار روستای حصار مشمپا از طریق کاشت برنج درآمد می کنند افزود: تلاش مسئولان استانی بر این است تا این محصول کاشت نشود. در حالی که درحاشیه رودقزل اوزن جز برنج نمی توانند کشت دیگری داشته باشند. اگر برنج نکاریم نمی توانیم درآمد کنیم، دولت نه کشاورز را بیمه می کند نه اجازه کشت برنج را میدهد . در صورتی که سد نیمه تمام مشمپا که ۳ سال است بلاتکلیف مانده به پایان برسد، مشکلات ما از جهت تامین آب حل خواهد شد. از طرفی طغيان رودخانه قزل اوزن سالانه ۷۰ هکتار از زمین های ما را تخریب میکند که ساخت این سد می تواند از این جهت نیز برای ساکنان این منطقه بسیاری ضروری باشد .