پیام ملّت؛ زینب سودی- روزهای آخری که در ماهنشان به همراه گروهی از معلمان یک مدرسه مدتی مستمر حضور داشتم مربوط به اواخر دهه هفتاد است که  سالها از آن می گذرد . جاده ها و خیابانهای خاکی و بدون آسفالت و نبود مکان تفریحی و مراکز بهداشتی ودرمانیِ مجهز و نبود نشانه هایی از یک شهر دارای امکانات قابل قبول برای زیست، کافی بود که ماهنشان در همان سالها جزء مناطق محروم باشد. اما طبق تصور وتصویری که از روند و سرعت پیشرفت وجود دارد طی این سالها حتما باید این شهر رنگ و روی دیگری به خود میگرفت و فاصله زیادی از آن محرومیت ها سالهای پیش می داشت. هربار که  سری به ماهنشان زده ایم شاید ظاهرا مواردی تغییر کرده ولی گویا شرایط خیلی هم در جهت رفع محرومیت ها نبوده است و البته برای یک شهر کامل شدن هم امکانات زیادی لازم است که سرعت پیشرفت این را نشان نمی دهد. 

از ماهنشان که یکی از شهرستان های  واقع در غرب زنجان است ، همچنان جزء مناطق محروم استان یاد می شود که در حوزه های مختلف این محرومیت ها قابل دریافت و مشاهده است و در این سالها جزء مناطق هدف گروه های جهادی مختلف بوده است که اخیرا با سازماندهی بهتر گروه های جهادی احصاء مسائل این منطقه به ویژه روستاهای آن قوت بیشتری گرفته ولی سرعت پیشرفت و رفع محرومیت به تنهایی کارِ گروه های جهادی نیست و نیاز به تصمیم های مدیریتی کلان بیشتر تری دارد.

مهدی علیاری مسئول واحد جهادی بسیج دانشجویی که شاهد حضور گروه های مختلف جهادی در این شهرستان و روستاهای آن بوده در گفت وگو با پیام ملّت از شرایط حوزه های مختلف این شهرستان می گوید.

به گفته مهدی علیاری طبق جمع بندی جهادگران فعال حوزه های مختلف در این شهرستان، موارد مختلفی قابل بیان است . از جمله در حوزه درمانی و مشخصاً دندانپزشکی که با توجه به قیمت های بالای خدمات دندانپزشکی و عدم رعایت تعرفه ها تقریبا اغلب مردم کشور محروم هستند،  ولی اوضاع در ماهنشان بدتر هست چون دسترسی به خدمات تخصصی مثل ترمیم، ریشه و… خیلی محدود است. علاوه بر هزینه بالا، خدمات مناسبی هم انجام نمیشود چون معمولا دندانپزشکان ماهنشان و پری و دندی و… طرحی و کم تجربه هستن و کمبود نیروی تخصصی و باتجربه خیلی مشهود هست. 

یک ضعف دیگر هم مربوط به وجود دندانپزشکان تجربی و دندانسازها است، با توجه به هزینه بالای خدمات و تحمل ناپذیری دندان درد و خدمات ارزان این صنف، غالبا اقدام به کشیدن دندان های حتی قابل ترمیم سطحی میکنند و بعد از مدتی حتی دندان های سالم فرد را هم  به بهانه دندان مصنوعی میکشند که واقعا خیانت بزرگی است. 

علیاری افزود: در بحث تجهیزات درمانی و پزشکی، شرایط تقریبا خوب است. ولی برای ارائه خدمات تخصصی تر بهتر است حداقل یک مرکز در ماهنشان تجهیز کامل بشود. در حوزه پزشکی این شهرستان، تقریبا محرومیت برابری با سایر مناطق دارد از جمله کمبود یا عدم وجود پزشکان متخصص، وجود پزشکان طرحی گاهاً نه چندان دلسوز در مراکز سلامت، کمبود دارو ، نبود آزمایشگاه تخصصی وغیره. ولی در خدمات مامایی وضع اندکی بهتر از پزشکی است که البته  بازهم مشکلات کمبود دارو، مشکلات پاراکلینیکی مثل سونوگرافی، سوء تغذیه ، هزینه بالای خدمات مراقبتی و… همچنان باقی است.

 شعار ” پیشگیری بهتر از درمان است” واقعا در حد یک شعار است. طبق برآورد های ما هزینه های آموزش مردم برای پیشگیری خیلی کمتر از درمان است. گاهاً مشکلات مردم با یک توصیه حل میشود که این هم به نفع دولت هاست و هم مردم. ولی متأسفانه به دلیل پزشک سالاری بحث آموزش خیلی کمرنگ شده که در ماهنشان به شدت احساس میشود. در زمینه های پزشکی، دندانپزشکی، مامایی و… که به نظرم جای پیگیری جدی دارد. حتی در حوزه های غیر مرتبط با سلامت هم همینطور است.

همچنین وضعیت بهداشت محیط در این شهرستان  اعم از دفع زباله ها، کنترل فاضلاب ها و… با وجود این تعداد از فارغ التحصیلان رشته های مرتبط واقعا عجیب است.

وی گفت: مشکلات دیگری هم هست که غیر درمانی هستند ولی برحسب زندگی با اهالی این شهرستان و روستاهای آن کاملا محسوس است. از جمله راه نامناسب ارتباطی با مرکز استان و هزینه بالای حمل و نقل. مشکلات آب شرب و کشاورزی. مشکلات اشتغال به خصوص برای جوانان و مهاجرت. کمبود امکانت ارتباطی مانند اینترنت که در کنار فضاهای آموزشی نامناسب باعث اتلاف استعداد ها میشود. مشکلات مسکن و بافت فرسوده و عدم حمایت مطلوب دولت ها  . درآمد پائین مردم  و مشکلات مالی. مهاجرت معکوس اغنیا به روستا و به وجود آوردن مشکلاتی برای اهالی ثابت روستا. 

در خصوص مشکلات حوزه بهداشت و درمان شهرستان ماهنشان که بخشی از آن توسط مسئول واحد جهادی بسیج دانشجویی گفته  شد با یکی از پزشکان  شبکه بهداشت ماهنشان گفت و گویی داشتیم که ضمن تایید و تاکید بر کمبود پزشک در این شهرستان گفت: این مشکل فقط مربوط به شهرستان ماهنشان نیست. حدود یک ونیم سال پیش  و قبل تر هرکه می آمد زنجان می گفت میروم ماهنشان، ولی الان پزشکان دیگر نمی آیند و به محض اتمام قرارداد می روند و دیگر متقاضی نداریم . تعدادی هم که در آزمون دستیاری پذیرفته شدند و می روند. سالهای پیش تا قرارداد پزشکی تمام می شد و می رفت، پزشک دیگری از  در دیگر وارد می شد و متقاضی خدمت بود. ولی الان در مرکز ماهنشان ۳ پزشک داشتیم که آزمون دستیاری قبول شدند و در دندی ۲ پزشک و خیرآباد هم ۲ پزشک داشت که یک نفرشان  تا چند روز دیگر می رود. تمام مراکز خالی اند و پزشک نیست و یک متقاضی هم نداریم. البته ماما و سایر خدمات هست ولی مرکز باید پزشک داشته باشد بدون پزشک که نمی شود.

وی گفت: این مشکل موضوعی نیست که ما یا حتی دانشگاه حلش کنیم . متقاضی نداریم . در این مدت هر پزشک عمومی که می شناختم یا در عمان است یا در کشورهای دیگر. برخی ها هم در خانه هستند حتی حاضر نیستند طرحشان را بگذرانند. یک دلیل مهم آن نپرداختن کارانه پزشکی و مبلغ کم آن است که هیچ پزشکی حاضر نیست با این مبلغ کار کند و ترجیح می دهد برود یا در خانه بنشیند.

این پزشک مستقر در مراکز درمانی ماهنشان  گفت: یادم می آید که قبلا دکترها از هند می آمدند. با ادامه این وضع باید منتظر باشیم در چند سال آینده نه از هند که از افغانستان و مغولستان پزشک وارد کشور شود. ضمن اینکه پذیرش پزشک خودمان را بالا بردند که هر کسی با هر رتبه وارد شبکه شود. به قول یکی از همکاران باید به مردم بگوییم دیگرمریض نشوند.

وی افزود: در همین کشور عمان کافی است فقط یک فرم پر کنند .حتی زبان هم لازم نیست چون مترجم در اختیار شان می گذارند و بالای صد میلیون حقوق می گیرند. طبیعی است که پزشک تمایلی برای ماندن نداشته باشد.

به گفته وی  دندی باید چهار پزشک داشته باشد که الان دو نفر دارد. مرکز ماهنشان باید دو پزشک تا داشته باشد که یک نفردارد. دوزکند پزشک ندارد. قلعه جوق هم ندارد. که البته خدمات مامایی دارند ولی مرکز پزشک ندارد. پزشکان قبلی قراردادشان را تمدید می کردند، ولی الان کسی تمایل ندارد که بماند. این وضعیت در شهرهای جنوب کشور هم همینطور است .مردم هم با ما تماس می گیرند و گاهی فحش هم می دهند ولی پاسخی ندارم بدهم .

وی با  بیان اینکه مشکل کمبود وگرانی دارو هم اضافه شده و خدمات دارویی ما را هم، دچار مشکل کرده است گفت:  انواع آنتی بیوتیک اطفال و برخی داروهای ضد سرع نیست و یا به سختی پیدا می شود و این مشکلات راه حلش  در شبکه ماهنشان نیست که ما حلش کنم . با وجود پزشک و دارو ماهم خدمت میکنیم . مراکز بهداشت خالی از پزشک است و ما مانده ایم و مردم. در برخی موارد برای تهیه یک شربت سفالکسین مجبورند بروند شهرقم و از آنجا تهیه کنند. گویا پاساژی در قم هست که یک طبقه از آن مافیای دارو شده است.  مشکل اساسی ما اینها است .

این پزشک  تاکید کرد: کمبود دارو، برخوردهایی که با پزشکان شد و میزان کم پرداختی به پزشکان مهم ترین دلیل کمبود پزشک و خدمات در مراکز است که اگر این ها حل شود باقی جزییات قابل حل است که راه حل این هم دست ما  نیست. ما نه مولد دارو هستیم و نه مولد پزشک.

سایر مشکلات ماهنشان هم بارها توسط رسانه ها مطرح شده است از جمله مشکل آب شرب. آب این منطقه شور است به وسیله دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن، شیرین می‌شود که گاهی  خرابی کیوسک ارائه‌دهنده آب مسائلی را برای مردم به وجود می‌آورد.برای حل این مشکل طرح انتقال آب از سد مراش در پنجم شهریورماه ۹۸  در سفر وزیر نیرو آغاز شد  تا آب شرب شهرستان ماهنشان، دندی و ۱۲۲ روستای منطقه تأمین شود.اما طبق شواهد موجود و طبق آخرین گزارش رسانه های استان پیشرفت چندانی در پروژه مذکور و حتی در ساخت سد مراش از سال ۹۸ تا حال حاضر انجام نگرفته است. میزان پیشرفت فیزیکی سد مراش از همان سال ۹۸ در حدود ۶۲ درصد بوده و امروز نیز در همان حد باقی مانده است. از سویی دیگر، خط انتقال سد مراش نیز بعد از کلنگ‌زنی در طول دو‌ سال اخیر، تنها ۱۳ درصد پیشرفت کرده است .

پیش از این «حسین محمدی»، مدیر آبرسانی خط انتقال سد مراش شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان‌ در گفت‌و‌گو با تسنیم اذعان کرده بود: انتقال آب از سد مراش به دو شهر و ۱۲۲ روستای شهرستان ماهنشان وابسته به آبگیری آب در این سد است. سعی بر این است تا پروژه‌ خط انتقال آب از سد مراش و روند اجرایی این سد هم‌زمان با هم پیشروی داشته باشد. خط انتقال آب از سد مراش که ۸۰ کیلومتر است، تنها ۳٫۵ کیلومتر از پروژه اجرا شده است.

بنا به گفته وی، بر اساس اولویت‌بندی سعی می‌شود ابتدا آبرسانی به شهر دندی و چند روستای اطراف انجام شود؛ اما متأسفانه اعتباری که اختصاص می‌یابد بسیار ناچیز است. با اینکه شروع قرارداد آذرماه ۹۶ بود و باید طبق قرارداد سه ساله، آذرماه ۹۹ این طرح به اتمام می‌رسید اما چون سالانه مبلغ بسیار ناچیزی اختصاص  می‌دهند عملاً کاری از پیش نرفته و پروژه با پیشرفت بسیار کم همراه بوده است.

همین‌طور «جلیل جزونقی» فرماندار شهرستان ماهنشان نیز در گفت‌و‌گو با تسنیم اظهار داشت: شهرستان ماهنشان با مشکل تأمین آب شیرین مواجه است. از سویی دیگر، تعدادی از روستا‌ها نیز برای دسترسی به آب شرب در چالش هستند اما اگر پروژه سد مراش به اتمام برسد و خط انتقال آب به شهرستان ماهنشان، دندی و ۱۲۲ روستای این شهرستان تکمیل شود، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات موجود در این منطقه حل خواهد شد چرا که منبع آب پایدار در مدار ماهنشان تزریق می‌شود.اما به نظر می‌رسد این امر نیز غیر قابل تحقق است زیرا در دو سال اخیر پیشرفت فیزیکی پروژه تغییری نکرده و هنوز ۴۰ درصد در سد مراش و ۸۷ درصد در خط انتقال تا تکمیل فاصله دارد و مسلّم است که در دو سال پیش رو نیز تزریق اعتبار قطره‌چکانی و با چنین روند صعودی قیمت‌ها، امکان بهره‌برداری از سد مراش و خط انتقال آن محقق نشود.

ذخایر معدنی شهرستان ماهنشان نیز برکسی پوشیده نیست اما در زمینه اختصاص سهم یک‌درصدی درآمد معادن به توسعه زیرساخت‌های منطقه چندی پیش مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع و معادن و نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس در گفت‌وگو با تسنیم گفته بود: علی‌رغم این‌که از استاندار و رئیس سازمان صمت استان موضوع اختصاص یک‌‌درصدی درآمد معادن برای بهبود مناطق مطالبه‌گری شده اما با درخواست برگزاری جلسه برای بررسی موضوع موافقت نشده و این جلسه برگزار نشده است.برای بهره‌مندی از این یک درصد درآمد معادن مقرر شده است محور زنجان، دندی به ماهنشان تکمیل و بهره‌برداری شود، این پروژه هم‌اکنون در حال اجرا است.

همانطور که گفته شد رفع محرومیت در شهرستان ماهنشان مسئله ای  نیست که با حضور گروه های جهادی در این شهرستان بتوان به آن پایان داد. بلکه یک هماهنگی و تمرکز جدی و تخصصی در مدیریت کلان را می طلبد که در تمام جهات این شهرستان را ارتقاء دهد.