به گزارش « پایگاه خبری-تحلیلی پیام ملّت» مجتبی خیام نکویی رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور در نشست خبری با اصحاب رسانه استان زنجان با بیان اینکه حدود ۵۱ سال منتظر تهیه، تدوین، ابلاغ الگوی کشت به شکل فراگیر و در برگیرنده برای استان‌های کشور بودیم‌ گفت: این اتفاق برای اولین بار در یک ماه اخیر رخ داد و ما وارد فاز اول اجرای الگوی کشت شدیم. با این حال یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های الگوی کشت این است که متناسب با نیاز در محصولات مختلف به ویژه در محصولات استراتژیک تولید باید طراحی شود.

خیام نکویی گفت: سطح زیر کشت در سبزی، صیفی، گوجه، سیب‌زمینی هیچ زمان متناسب با سطح زیر کشت نبوده است، ادامه داد: در سال اجرای اول طرح تمام مشکلات مرتفع نمی‌شود‌.

وی افزود: متاسفانه در محصولات استراتژیک که بخشی تولیدات دام و طیور را نیز شامل می‌شود سالانه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار ارز از کشور روانه خارج از کشور می‌شود در حالی که این ظرفیت در داخل کشور وجود دارد.

خیام نکویی با بیان اینکه برای ایجاد مطلوبیت کشت؛ باید کشت های مورد نظر جذاب و اقتصادی شوند و برای جذابیت کشت نیز باید حمایت‌های مالی داشته باشیم گفت: در این راستا در حدود یک ماه پیش سند الگوی کشت تدوین شد و طبیعتا قابلیت لحاظ کردن بودجه در سال اول اجرای طرح در بودجه اعتبارات دولت میسر نشد اما در صورتی که این امکان مهیا شود و ۳۵ همت در نظر گرفته شود بسیاری از امور محقق خواهد شد.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور افزود: موضوع بازار و نظام توزیع از بحث الگوی کشت جدا است .متاسفانه نظام توزیع در کشور مشکل دارد. اما بخشی از مشکلات با حل مسائل نظام توزیع قابل حل است.

وی با بیان اینکه الگوی کشت چند ویژگی مهم از جمله تمرکز بر روی کشت محصولی خاص و استراتژیک را فراهم می‌کند گفت: در الگوی کشت ۱۵ محصول که ۹۰ درصد از سطح زیر کشت را به خود اختصاص می‌دهد متمرکز شده‌ایم. خوشبختانه از این ۱۵ محصول در استان زنجان ۱۳ محصول کشت می شود که ۹۰ درصد از سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده‌ است و اگر تمرکز خوبی بر روی استان زنجان شود قابلیت اینکه با محدود کردن سطح زیر کشت آبی، شاهد افزایش تولید نسبت به شرایط موجود باشیم وجود دارد.

خیام نکویی افزود: یکی از اهداف در اصلاح الگوی کشت صرفه‌جویی در مصرف آب است، در حال حاضر میزان مصرف آب در بخش کشاورزی ۷۲ میلیارد متر مکعب است و پیش بینی شده هر سال با اصلاح الگوی کشت ۳ میلیارد متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی شود و حتی بعد از ۴ سال این میزان به ۶۰ میلیارد متر مکعب کاهش یابد.

وی گفت: یکی دیگر از رویکردها در اجرای الگوی کشت صرفه جویی ارزی است، اگر سند الگوی کشت در سال اول به خوبی اجرا شود ۲.۲ میلیارد دلار برای کشور صرفه ارزی خواهد داشت.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور در خصوص وضع عوارض صادراتی بر محصول پیاز سیب زمینی نیز گفت: بحث عوارض صادراتی محصولات کشاورزی در قرارگاه امنیت غذایی مطرح شده و پیشنهاداتی در این رابطه داده شده است، این مسئله به افرادی که در این خصوص تصمیم گرفته‌ است در ارتباط بوده و مسئول امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی باید پاسخ دهد و بنده در این ارتباط پاسخی ندارم.

مجتبی خیام نکویی با بیان اینکه برای اولین بار در کشور کشت قراردادی در برخی محصولات آغاز شده و ما در حال ارزیابی هستیم و این امر به عنوان یک ابزار برای تحقق سند الگوی کشت است گفت: اما نیاز به منابع مالی پیش‌بینی شده وجود دارد. در سال ۱۴۰۲ می‌توان گفت این منابع را پیش‌بینی خواهیم کرد اما امسال که در وسط سال قرار داریم و بند نهایی شده است، طبیعتا با گستردگی بهره‌برداران نمی‌توان تصمیم دقیق گرفت. 

خیام نکویی در ارتباط با خرید حمایتی زیتون طارم نیز گفت: نمیتوان بلافاصله بعد از اینکه یک محصول افزایش ظرفیت تولید داشت سریعا برای خرید حمایتی آن تصمیم و آن را عملی کرد. دیدید در خرید گندم با تاخیر پرداخت در بخشی از کشور مواجه شدیم و گندمکاران با تاخیر هزینه گندم خود را دریافت کردند چون پیش بینی این مقدار را نداشتیم. بنابراین نیازمند مبلغ قابل توجهی هستیم اما بر روی این موضوع که راهکاری اندیشیده شود و این محصول به صنایع تبدیلی، همانند روغن و سایر فراروده‌ها تبدیل شود در دستور کار معاون باغبانی قرار گرفته است.

وی افزود: کمیته‌ای که مسائل مربوط به زیتون را انجام می‌داد اعلام کرده است از ۲۶ آبان ماه در صورتی که قیمت روغن زیتون به پایین تر از ۱۵۰ هزار تومان برسد خرید حمایتی زیتون روغنی را خواهد داشت، طبیعتا چون این رقم اعلام شده قیمت زیتون پایین‌تر نخواهد آمد.

خیام نکویی با بیان اینکه برای ارزان شدن محصولات باید هزینه‌های تولید کاهش یابد گفت: یکی از عوامل کاهش هزینه تولید کشت در سطح وسیع است و با توجه به قانون ارث در زمین‌های ایران که سبب خرد شدن اراضی کشاورزی شده است، هزینه تولید بالا رفته و زمین ها به سمت تغییر کاربری می‌رود. و عملا بخش کشاوری و امنیت غذایی به خطر می‌افتد. یکی از مهم‌ترین چالش های بخش کشاورزی که امنیت غذایی را با مخاطره رو به رو کرده است تکه شدن اراضی کشاورزی است.

وی در خصوص عدم حضور محققان کشاورزی درکنار کشاورزان نیز گفت: در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی قانونی وجود دارد و تعدادی از کارشناسان اطلاعات مربوطه را به کشاورزان منتقل می‌کنند. اما ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار بهره‌بردار در حال حاضر در کشور فعال است. انتقال یافته‌ها به بخش کشاورزی گستردگی وسیعی را می‌طلبد .با این حال ۳۱ استودیو شبکه برکت در مجموعه آموزش و ترویج افتتاح شده است که یکی از مدرن‌ترین شبکه‌ها در استان زنجان است. در حال حاضر مرکز تحقیقات به بیش از ۵۰۰ نقطه در کشور متصل است و بخشی از ترویج یافته‌ها به بهره‌برداران اموزش داده می‌شود. 

خیان نکویی با بیان اینکه ۷۰ درصد بهره‌برداران یا بی‌سواد مطلق و یا کم سواد هستند گفت: ۳۵ درصد کشاورزان بی سواد مطلق هستند و ۳۴ درصد نیز کم سواد هستند و تنها ۴ درصد تحصیلات تکمیلی در بخش کشاورزی دارند و انتقال دانش به فردی که سواد ندارد کار سخت و دشواری است.کشاورزان به لحاظ سنی افزایش سن دارند و جایگزینی برای این افراد نیست اما امیدواریم تحول در این حوزه ایجاد شود.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور با بیان اینکه میانگین سنی بهره‌برداران در بخش کشاورزی ۵۲.۸ سال است یعنی قسمت اعظمی از فعالیت خود را انجام داده اند و به لحاظ مفید بودن شاید تنها ۱۰ سال دیگر در بخش کشاورزی مفید باشند گفت: برای رفع این مشکل و تقویت بخش کشاورزی ۴۲ هنرستان امسال در بخش کشاورزی بازگشایی شد و ۶ هنرستان دخترانه و ۳۶ هنرستان پسرانه دایر شد. این هنرستان‌ها به گونه‌ای است که فرزندان روستایی جذب هنرستان‌های کشاورزی شوند و بعد از اتمام درس وارد دوره تکنسین عملی کشاورزی شوند و با پایان دوره به ادامه شغل پدری بپردازند.

وی در پاسخ به سوال دیگری در رابطه با اینکه آیا واقعا تضمینی برای اجرای الگوی کشت در کشور وجود دارد یا خیر گفت: آنچه به ذهن می‌رسیده تا بعد از نیم قرن الگوی کشت اجرایی شود تمام تمهیدات اندیشیده شده است اما آیا اتفاقاتی در مسیر کار خواهد افتاد یا نه؟ باید گفت بله امکان تغییر وجود دارد. موضوع الگوی کشت صرفا مربوط به وزارت جهاد کشاورزی نیست و الگوی کشت فرادستگاهی بوده که راس آن وزارت جهاد کشاورزی است. به همین دلیل رئیس کارگروه ملی الگوی کشت، معاون اول رییس جمهور است و در استان ها نیز به ریاست استاندار واگذار شده است. بنابراین برای تحقق الگوی کشت از همه ظرفیت‌های دولت همانند وزارت نیرو، صمت و سایر وزارتخانه‌ها استفاده خواهیم کرد.

خیام نکویی در مورد گیاهان دارویی نیز گفت: ۲ هزارو ۳۰۰ گونه گیاهی در سطح کشور وجود دارد که تقریبا ۲۰ درصد از مجموعه این گیاهان، دارویی هستند. معضلی به نام خام فروشی گیاهان دارویی در کشور وجود دارد، کل زنجیره فرآوری گیاهان دارویی در کشور وجود ندارد در واقع مشکل ما در گیاهان دارویی این است که پالایشگاه گیاهان دارویی در کشور وجود ندارد البته اخیرا مجموعه اقداماتی انجام شده و مجموعه‌ای در استان خراسان رضوی راه‌اندازی شده است.

وی افزود: مشکل کشت گیاهان دارویی وجود ندارد و ۲۵ گونه از گونه‌های گیاهی کشور کاملا اقتصادی است و می‌تواند جایگزین بخشی از صادرات نفت شود و ثروت ملی ایجاد کند. اما متاسفانه فرایندی که بتواند ماده خام را پردازش و به محصول تبدیل کند وجو ندارد و در حال حاضر شاهد خام فروشی در گیاهان دارویی هستیم.ماده خام به خارج از کشور رفته، فرایند سازی بر روی آن انجام می‌شود و با ۲۰ برابر ارزش افزوده به کشور باز می‌گردد.

خیام نکویی گفت: در این مورد به دنبال جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی بوده‌ایم و خوشبختانه سه نفر در حال حاضر به انجام فرایند پالایشگاه وارد شده‌اند، با این وجود در حال مذاکره هستیم و تا پایان امسال حداقل یکی دو مورد پالایشگاه گیاهان دارویی در کشور یا راه‌اندازی و یا در سال آینده آغاز به احداث خواهند کرد.