دفاع مقدس که به عنوان یکی از نقاط عطف تاریخ انقلاب اسلامی و بخشی از تاریخ تحول ساز کشور، از آن یاد میشود،  آثار و یادگارهای ارزشمندی دارد و حفظ این میراث یکی از ضرورت های انتقال آن به نسل های بعدی است که از تاریخ آغاز جنگ تا کنون به انحاء مختلف از جمله کتاب و خاطره نویسی و فیلم و تاریخ شفاهی ممکن شده است. اما بخش مهم و مستند آن از طریق احداث موزه های دفاع مقدس اتفاق می افتد که روند ساخت آن از سالهای قبل آغاز شده است که آثار به جا مانده از جنگ و همچنین مستندات مربوط به آن دوران در آن حفظ و نگهداری شود. دفاع مقدس به لحاظ تقویمی تمام شده اما برای باقی ماندن اثر گذاری آن برای نسلهای بعد احداث موزه دفاع مقدس یکی از کارهایی است که میتواند مستندات مربوط به آن را حفظ و ارائه کند. در همین راستا چند سالی است که احداث باغ موزه های دفاع مقدس در تمامی استانها در دستور کار قرار گرفته است . به طوری که طبق گفته رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس تا سال ۱۴۰۴ همه استان‌های کشور صاحب موزه دفاع مقدس خواهند بود و تعداد موزه‌های دفاع مقدس در سال ۱۴۰۴ به ۳۶ موزه خواهد رسید. اما در این میان باغ موزه دفاع مقدس استان زنجان که سال ۸۹ کلنگ زنی شده است هنوز افتتاح نشده و گویا مشکل اساسی آن در این سالها تامین اعتبار بوده است.

سید شمس الدین موسوی مدیر کل اداره حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان زنجان در گفت و گو با پیام ملّت با این توضیح که باغ موزه فقط موزه نیست بلکه یک مجموعه فرهنگی و مطالعاتی با ابعاد ملی و بین المللی است گفت: ایجاد باغ موزه دفاع مقدس یکی از راهکارهای مهم در زنده نگه‌داشتن یاد شهدا و خاطرات دوران جنگ است  و اگر یادگارهای دفاع مقدس که اثرگذار، فرهنگ ساز و تحول آفرین هستند جمع‌آوری و به شکل صحیح نگهداری نشوند، به فراموشی سپرده خواهند شد و از همین رو  در هر استان به تناسب آثار به جای مانده از دفاع مقدس، شهدا و رزمندگان آن منطقه، بنایی برای احداث این موزه در نظر گرفته شده است.

موسوی گفت: باغ موزه‌های دفاع مقدس امروز زبان گویای آنچه که در طول سال های دفاع مقدس بر این ملّت و این کشور رفته، هستند. باغ موزه زنجان نیز  فقط یک موزه نیست بلکه یک مرکز فرهنگی است . ۳۵۳۵ شهید استان و بیش از ۱۰۰هزار رزمنده در جنگ از استان زنجان در دفاع مقدس حضور داشتند که باید این را به مردم بویژه جوانان معرفی  و حفظ کنیم  تا انتقال آن آموزه ها برای نسل جدید اتفاق بیفتد و در این موضوع فقط اداره کل حفظ آثار دخیل نیست. باغ موزه یک پروژه ملی – استانی است و به همین دلیل هم قسمت عمده هزینه آن باید از طریق اعتبارات استانی تامین شود. زنجان یکی از استان هایی است که در تامین بودجه استانی برای احداث باغ موزه در آن کوتاهی شده است. اما مسئولین فعلی قول مساعدت و همکاری و پیگیری داده اند. مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس برای زنجان از ۳ خرداد ۱۳۸۹ کلنگ زنی شده و حدود ۱۱ سال است که پیشرفت قابل توجهی نداشته است . البته  در سفر رییس جمهور تخصیصی صورت گرفت که توانستیم بدهی ها را پرداخت کنیم و در دهه فجر قسمت اداری و اسناد و کتابخانه این باغ موزه افتتاح خواهد شد و بخش دیگر آن که مربوط به نگارخانه و گالری ها است سال آینده افتتاح می شود.

موسوی ادامه داد: دلایل متعددی برای عدم تکمیل این موزه در استان زنجان وجود دارد اما مشکل اصلی عدم بهره‌برداری از این موزه تاکنون در حقیقت عدم تامین اعتبار است . البته شهرداری و شورای شهر تاکنون در تامین مصالح و همچنین راه و ترابری و سپاه استان در تامین تجهیزات کمک کردند. اما تکمیل این پروژه همت استانی می خواهد و مسئولین استان در دستگاه های مختلف باید همکاری کنند تا این پروژه به سرانجام برسد و بویژه سازمان مدیریت و برنامه ریزی در تامین بودجه همکاری لازم را بکند.

وی  با بیان اینکه موزه مذکور در بسیاری از استان کشور از جمله همدان، کرمان، تهران، اصفهان، شیراز و اردبیل افتتاح شده است

و این موزه در تهران در حدود ۳۵ هکتار ساخته شده و به عنوان اولین موزه خاورمیانه مطرح است گفت: برخی استان ها هم مثل لرستان و قزوین  مرکز فرهنگی شان افتتاح شده است که زنجان هم امثال افتتاح می شود و در برخی استان ها مثل برخی استان های جنوبی هم هنوز اصلا پروژه آغاز نشده است . 

موسوی گفت: تکمیل این پروژه به تنهایی کار اداره کل حفظ آثار نیست و  همت استانی را می طلبد .البته در سال های پیشین مسئولینی در استان بودند که دوست نداشتند اصلا این موزه احداث شود، ولی در حال حاضر مسئولین استان همکاری و علاقه نشان و قول پیگری داده اند.

مدیر کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس زنجان  با بیان  اینکه مکان این مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس در گاوازنگ واقع شده است عنوان کرد: تاسیسات برق و آب و سایر مصوبات آن محقق شده است؛ ولی از لحاظ تامین بودجه و اعتبار هنوز تامین نیست. فقط محوطه این باغ موزه در زمینی به مساحت ۴ هکتار است و ساخت المانها و تکمیل فازهای دیگر آن نیاز به هزینه دارد . ضمن اینکه ساخت دوطبقه گالری و نگارخانه هم که درفاز بعدی تکمیل و افتتاح خواهد شد. باغ موزه دفاع مقدس استان زنجان یکی از اولویت های کاری ستاد کل کنگره شهدا است که متأسفانه تاکنون ۵۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. برای ساخت موزه دفاع مقدس که از دغدغه‌های مهم اداره کل حفظ آثار استان است اعتباری بالغ بر ۱۵۰ میلیارد تومان مورد نیاز است. برآورد ما از هزینه مورد نیاز ۱۵۰میلیارد برای تکمیل محوطه و ساختمان و موزه آرایی ونگارخانه است. اما ساختمان این  پروژه  غیر از محوطه آن تا کنون ۵۵ درصد پیشرفت  داشته است و  45درصد آن مانده است. اما فاز اول مجموعه یعنی قسمت ادرای و اسناد و کتابخانه  در دهه فجر افتتاح می شود و فاز دوم که موزه و نگارخانه ها است سال آینده افتتاح  میشود .

باتوجه به این که پروژه گفته شده از پروژه های فرهنگی مهم در استان محسوب می شود اما  تنها  به علت عدم تأمین اعتبار بسیار کند پیش می رود امید است که با رفع نیاز مالی در این خصوص به زودی روند ساخت این پروژه شتاب بیشتری به خود گیرد.

اتمام ساخت این موزه دفاع مقدس می تواند مرکزی تفریحی برای همشهریان به ویژه کودکان همچنین مکان مناسبی جهت برگزاری اردوهای تابستانی باشد. از این رو ساخت این موزه و مرکز فرهنگی نیاز استان محسوب می شود.