پیام ملّت؛  زهره میرعیسی‌خانی– با وجود تاکید برخی از رسانه ها در خصوص قرارگیری استان زنجان در بین استانهای عصبانی کشور، برخی از جامعه‌شناسان معتقدند که همانطور که در سال‌های گذشته زنجان بدون هیچ تحقیقات علمی به عنوان شادترین استان در کشور مطرح شد، نمی‌توان به موضوع قرارگیری استان زنجان در بین عصبانی‌ترین استان‌های کشور نیز بدون تحقیقات علمی چندان تاکید داشت. هرچند آمارهای مربوط به نزاع و درگیری و سایر خشونت‌ها در استان افزایش داشته باشد.

شاید برخی به یاد بیاورند که در دهه ۹۰  از «زنجان» به عنوان شادترین استان کشور یاد می‌شد. اطلاعاتی که بر اساس یافته‌های پژوهش « شادکامی مردم ایران و عوامل موثر بر آن» به دست آمده بود و زنجان از میان ۳۰ استان مورد بررسی، با ۳/۶۹ میانگین امتیاز شادکامی، شادترین استان کشور معرفی شد  و از یزد با ۳/۱۲ میانگین امتیاز شادکامی، به عنوان پایین‌ترین سطح شادکامی نام برده است.

با گذشت کمتر از یک دهه اما حالا زنجان بر اساس اینفوگرافی‌های منتشر شده در برخی خبرگزاری ها، جزو عصبانی‌ترین استان‌های کشور معرفی می‌شود. مسئله‌ای که شاید بتوان صحت آن را بر اساس آمارهای نزاع در زنجان و خشونت‌های خانگی پذیرفت.

آمارهای نزاع و درگیری در استان در ده سال گذشته افزایشی بوده است

موضوعی که بابک غیاثی، مدیرکل پزشکی قانونی استان زنجان  نیز در نشست خبری خود در ۴ تیر ۱۴۰۲ به آن اشاره کرده و گفته است که اگرچه آمارهای تکمیلی سال ۱۴۰۲ در خصوص نزاع و درگیری فعلا آماده ارائه نیست. اما  استان زنجان در سال ۱۴۰۰ مقام سوم را در زمینه نزاع و درگیری در سطح کشور داشته است. در حقیقت در سال ۱۴۰۱ از حدود ۳۷ هزار پرونده‌ای که در سازمان پزشکی قانونی تشکیل شده است بالای ۱۰ هزار پرونده مربوط به پرونده‌های نزاع بوده است که این موضوع خود بیانگر این امر است که باید در زمینه تاب‌آوری افراد نسبت به مسائل و افزایش سعه‌صدر شهروندان کار کنیم.

این مسئول افزود: در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰، ۲.۷ درصد آمار نزاع و درگیری در استان کاهش یافته است اما در آمارهای ده ساله ما شاهد افزایش صعودی این آمار بوده‌ایم. یعنی از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۴۰۲ ما افزایش نزاع را شاهد هستیم.

غیاثی، با بیان اینکه همسرآزاری و کودک آزاری از موضوعاتی هستند که آمار مربوط به آنها در آمارهای نزاع و درگیری مستتر است، اظهار کرد: حدود ۶۰ درصد آمار مراجعه‌کنندگان به پزشکی قانونی مربوط به نزاع آقایان و ۴۰ درصد مربوط به زنان است.ضمن اینکه اگر بخواهیم موضوعاتی نظیر اب و هوا را در این مسئله دخیل بدانیم آمارها بیانگر این است که در مرداد ماه آمار نزاع بالاتر از ماه‌های دیگر و در بهمن ماه کمترین میزان نزاع را در استان شاهد بودیم.

افزایش آمار مربوط به نزاع، تک عاملیتی نیست

وی در پاسخ به سوالی در خصوص بررسی دلایل بالا بودن آمار مربوط به نزاع در استان از سوی سازمان پزشکی قانونی و تاثیرگذار بودن تورم و مشکلات اقتصادی در این زمینه به رسانه‌ها گفته بود که ما همواره از سوی اساتید و دانشگاهیان  درخواست کرده ایم  که به این موضوعات ورود داشته باشند و عوامل تاثیرگذار در این زمینه را بررسی کنند، اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که این موضوع افزایش آمار مربوط به نزاع تک عاملیتی نیست و قطعا موضوعات مختلفی در این زمینه تاثیر‌گذار هستند که باید در این زمینه تحقیق و بررسی کرد و با سند و مدرک سخن گفت.اما موضوعی مثل تورم و فشارهای اقتصادی نیز می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.

زنجان؛ استان شاد یا استان عصبانی؟

موضوعی که «یوسف بیانلو»، جامعه شناس و محقق نیز در مورد قرار گرفتن استان زنجان جزو استان‌های عصبانی کشور به آن اشاره کرده و عنوان می‌کند که همانطور که در دهه ۹۰ شاهد بودیم که بدون هیچ تحقیقات دقیق و رسمی جامعه شناختی، استان زنجان به عنوان شادترین استان زنجان معرفی شد، به نظر می‌رسد معرفی استان زنجان جزو استان‌های عصبانی‌ کشور نیز چندان جنبه علمی نداشته باشد، اظهار کرد: باید به منابع انتشار این اخبار بسیار دقت کرد و دید که آیا این اطلاعات بر اساس مقالات علمی مطرح می‌شود یا خیر؟

وی با بیان اینکه اگر فرض کنیم که از نظر جامعه شناختی و روانشناسی اجتماعی؛ شواهد و قرائن بر صحت این موضوع تاکید دارند و بر اساس آمارهای موجود می‌توان به احتمال صحیح بودن این موضوع نیز گریزهایی زد، اظهار کرد: گروه‌های سنی مختلف و نحوه زندگی افرادی که در زنجان زندگی می‌کنند را می‌توان به لحاظ عصبانیت، عدم کنترل احساسات و متعادل سازی احساسات درونیشان بررسی کرد.

ساختار سنتی زنجان، فرهنگ و وضعیت اقلیمی و اقتصادی این شهر از دلایلی است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز خشونت شود

به گفته این جامعه شناس، ساختار سنتی زنجان، فرهنگ و وضعیت اقلیمی و اقتصادی این شهر از دلایلی است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز خشونت شود و در موقعیت‌های مختلف، موجب برخوردهای هیجانی و احساسی  شود.

وی افزود: پذیرش این موضوع که نزاع و درگیری در استان بالاست، دور از انتظار نیست. این آمار با استان‌های دیگر قابل مقایسه است. برای مثال استان‌های مرکزی کشور مردمی خونگرم تر  و صبورتر هستند که  مقاومت بالایی هم دارند، اما استان‌های سردسیر به خاطر اقلیم و آب و هوا و یک سری موضوعات فرهنگی و سنتی  ممکن است افراد خشونت بالاتری داشته باشند و آمار ها هم این  موضوع را نشان می‌دهد، چنانچه که  در حوزه خشونت و آزارهای خانگی و کودک آزاری و همسر آزاری متاسفانه آمارها  در استان‌های شمالغرب  بالاست.

به گفته او، یکی از دلایل خشونت در بین افراد این است که آدم‌ها در موقعیت‌های خاص نمی‌توانند احساسات خود راکنترل کنند و واکنش آن‌ها در قالب خشم  بروز کرده و موجب نزاع و درگیری می‌شود و در نهایت  خشونت از سطح زبانی و مواردی مثل فحاشی به سطح فیزیکی می‌رسد. این موضوعات معمولا دلایل روانشناختی دارد که بیشتر ریشه‌ی روانشناختی فردی و در سطح وسیعتر روانشناختی اجتماعی دارد. به گفته بیانلو، فرهنگ سنتی که بسیار سفت و سخت در زنجان اجرا می‌شود، می‌تواند در بروز خشونت تاثیر بگذارد.  

 بدون کارهای علمی نمی‌توان  این موضوعات را پذیرفت

وی افزود: با این وجود حتما باید کارهای علمی و تحقیقاتی در این زمینه صورت بگیرد تا بتوان بر اساس  استناد به این تحقیقات در این زمینه اظهار نظر کرد. ضمن اینکه قطعا در این زمینه نمی‌توان یک موضوع را عامل اصلی بروز خشونت داشت و قطعا زنجیره ای از دلایل در این زمینه تاثیرگذار هستند.

این جامعه شناس یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در این زمینه را وضعیت بد اقتصادی افراد در جامعه دانست و اظهار کرد: مشکلات اقتصادی و نابسامانی اقتصادی از دلایل دیگری است که می‌تواند در بروز خشم اثرگذار باشد با این وجود نمی‌توان وضعیت اقتصادی را در این زمینه تنها عامل دانست.