اکبر مهدیلو، متخصص روانشناسی، مشاور و روان درمانگر در گفت وگو با خبرنگار« پایگاه خبری-تحلیلی پیام ملّت»  و در پاسخ به این سوال که چرا بعضی بچه ها درس نمی خوانند گفت: اینکه دانش آموزی خیلی با اشتیاق مدرسه نمی رود و یا اینکه کلا علاقه ای به درس خواندن ندارد، میتواند دو موضوع متفاوت باشد.

این روانشناس گفت: یک وقت بچه علاقه به درس خواندن دارد، ولی مخصوصا در دوره ابتدایی ممکن است در مدرسه عامل یا مسئله ای وجود داشته باشد که اجازه نمی دهد بچه با اشتیاق در مدرسه حاضر شود. یعنی دانش آموز علاقه کلی به درس خواندن و انگیزه را دارد، ولی یک عاملی هست که آزار دهنده است و  باعث می شود با اشتیاق به  مدرسه و کلاس درس نرود. یک موقعی هم هست که ممکن است یک همکلاسی باشد که بچه را آزار می دهد و یا معلمی که سختگیری می کند و یا درسی که خیلی خوب نمی تواند یاد بگیرد،  طبیعتاًدوباره آن اشتیاق در بچه از بین می رود که این ها باید موردی بررسی شود.

وی با اشاره به اینکه مواقعی هم هست که مسئله علاقمندی کلی به تحصیل است که بخشی از آن عوامل اجتماعی است. شرایطی که در جامعه وجود دارد نسبت به ده سال یا بیست سال قبل یا نسل ما که مدرسه می رفتیم و  درس خواندن  و تحصیلات را راهی برای رسیدن به اهداف و آرزوهای خود می دیدیم فرق کرده است. واقعیت های جامعه امروز نشان می دهد و بچه ها هم از این اطلاع دارند و ممکن است در خانواده در بحث هایی که بین والدین حضور دارند و یا می شنوند و یا در دورهمی هایی در خانواده بحث هایی که می شود ممکن است مربوط به همین باشد که پسر فلانی لیسانس دارد و بیکار است و یا دختر فلانی فوق لیسانس دارد و بیکار است . این ها را بچه ها می شنوند و فکر می کنند که این مسیری که قرار بوده برای ما شغل و درآمد به همراه  داشته باشد ظاهرا این چنین نیست، چون نمونه های واقعی از کسانی که این مسیر را طی کردند و به اهدافشان نرسیده اند جلوی چشم ما هست و خب طبیعتاً این انگیزه را از بچه ها خواهد گرفت. این به معنی نیست که واقعیت ها را بخواهیم کتمان کنیم، ولی در برابر این واقعیت هایی که می بینند و می شنوند باید بتوانیم افراد موفقی را هم که از این مسیر به موفقیت رسیده اند معرفی کنیم و بگوییم که میشود به این مسیر به عنوان راهی برای موفقیت نگاه کرد. حالا از طرفی هم راجع به ارزش علم و علم اندوزی هم باید برای بچه ها صحیت کرد. گرچه ممکن است خیلی نسبت به آن اشتیاق نداشته باشند، چون مسائل مربوط به اشتغال و مسائل اقتصادی هم و درآمد اولویت بالاتری برایشان پیدا کرده است.

این مشاوره و روان درمانگر درخصوص اینکه آیا این موضوع به هوش دانش آموزان هم بستگی دارد یا نه؟ گفت: در مورد هوش بهر و یا آی کیو هم پیش فرض ما این است که برای فردی که می خواهد وارد مدرسه شود قبل از ورود به مدرسه یک سنجشی انجام شده و ارزیابی از توانایی او انجام شده و پیش فرض ما این است که این فرد برای اینکه بتواند یادبگیرد حداقل های لازم را از باب هوش و بهره هوشی دارد، ولی اگر هم باشد نیاز به بررسی تخصصی دارد و باید به متخصص ارجاع شود که اگر مسئله ای وجود داشته باشد به فراخور آن، راه حلی برایش درنظر گرفته شود.

وی افزود: ولی یک وقت هایی ممکن است مسئله اهمال کاری باشد، یعنی همه علل و عواملی که باید باشند که یک فرد یه یک سطحی که مورد انتظار ما است دست پیداکند اما  با آن سطح فاصله دارد و می بینیم که تلاش لازم را ندارد و به نوعی اهمال کاری یا تنبلی می کند. این هم مستلزم این است که به هرحال به یک متخصص ارجاع بشود. در مدارس ما الان یک فرآیندی از سوی آموزش و پرورش تعریف شده است.  درست است که متاسفانه در مدارس ابتدایی مشاور نداریم در حالی که این یک ضرورت است، ولی با این وجود یک سازوکاری تعریف شده است که یک نفر به عنوان رابط مشاوره در مدرسه هست که میتواند مدیر یا معاون یا یکی از معلمان باشد. اینها می توانند از طریق سامانه نماد یا از طریق ارجاع آنها به مراکز مشاوره پیگیری کنند و برای این اهمال کاری و یا تنبلی راهکاری به خود دانش آموز و یا برای والدین ارائه شود. این مستلزم این است  که کمک تخصصی بگیرند. ولی والدین هم هرآنچه که می توانند به ایجاد انگیزه کمک کنند به گونه ای که احساس نیاز در دانش آموزان ایجاد بشود  و سبب می شود که با انگیزه به مدرسه بروند.

مهدیلو با بیان اینکه یک بخش دیگر هم که خیلی مهم است مربوط می شود به خودپنداره تحصیلی فرد گفت: گاهی برخوردهایی که در مدرسه و یا از سوی والدین صورت می گیرد نهایتا تبدیل می شود به بازخوردهایی که دانش آموز به خودش می دهد. وقتی که این بازخوردها دائماً منفی هستند آرام آرام خودپنداره منفی خواهد شد و نهایتا به این باور می رسد که من اصلا استعداد تحصیلی ندارم . این هم ممکن است موردی  باشد، ممکن است دانش آموزی بگوید من اصلا ریاضی ام خوب نیست و یا من هوش ریاضی ندارم و یا ممکن است کلی باشد و بگوید من اصلا توانایی درس خواندن ندارم. حالا در یک سطح بالاتر هم ممکن است کلا خودپنداره منفی شود. گاهی از  بعضی از  دانش آموزان می شنویم که می گویند ” من بی عرضه ام و من خنگ و یا من بی استعدادم” اینها هم  در بحث اهمال کاری در تحصیل موضوع مهمی هستند.

این مشاور و روانشناس در خصوص علت گریه کردن بچه ها در مدرسه هم گفت:  معمولا علت آن در کودکان اضطراب جدایی است و چون متاسفانه پیگیری نمی شود  و بچه ها از کمک تخصصی بهره مند نمی شوند ممکن است با یک سری سازوکار ها به صورت موقت حل و فصل شود، اما این موضوع ممکن است تا سالها ادامه پیدا کند که هم خود دانش آموز را اذیت می کند و هم  والدین  و هم معلم و عوامل آموزشگاه  اذیت میشوند. موردهایی داشته ایم که از ابتدای سال، مادر هر روز می رود در کلاس یا بیرون کلاس می نشیند که این شرایط اصلا نرمال نیست، ولی دریغ از اینکه بخواهند دنبال یک کمک تخصصی باشند. این مدرسه باید با همان سازوکاری که گفته شد، دانش آموز را به مراکز مشاوره و متخصصین ارجاع بدهند. این نقص در اجرا است وگرنه هرسال وقتی رابطان مشاوره از مدرسه معرفی میشوند، از سوی اداره مشاوره آموزش و پروررش معمولاً برای آنها جلسات توجیهی برگزار می شود و با آن فرآیند و ساز وکار آشنا میشوند، حالا در اجرا همیشه ضعف های وجود دارد ، ولی والدین هم اگر آگاه باشند می توانند کمک بگیرند و درخواست ارجاع فرزند خود به مرکز مشاوره را بکنند.

وی افزود: هرمنطقه آموزشی مرکز مشاوره دارد و آنجا نیروهای متخصصی وجود دارند و با دانش آموز کار میشود و توصیه های لازم به معلم و عوامل مدرسه و والدین می شود، ولی معمولا وقتی پیگیری نمی شود این مسئله حل نخواهد شد.

این  متخصص روانشناسی با بیان  اینکه در آموزش و پروررش یک خط تلفن  ملی با شماره ۱۵۷۰ هم  هست که می تواند کمک کننده والدین و خود دانش آموزان باشد گفت: این  خط تلفن رایگان است و میتوانند صبح و بعد ظهر حتی بصورت ناشناس هم تماس بگیرند و از مشاوران استفاده کنند و کمک بگیرند. ولی بازهم تاکید این است که موارد این چنینی بصورت حضوری ارجاع داده شود و حل شود.