به گزارش « پایگاه خبری-تحلیلی پیام ملّت» تا بوده اینگونه بوده که همه از رسم و رسومی که مردم در عروسی و عید نوروز و شب چله و اعیاد و روزهای بخصوص شادی و سرور اجرا می کنند گفته و نوشته اند و کسی از رسم و رسوم مردم در هنگام عزا و وقتی که کسی از دنیا می رود نگفته و ننوشته است. در حالی که رسم و رسومی که در این موارد وجود دارد هم قابل توجه و جالب و با ارزش است و  بیشتر هم در راستای دلگرمی و حمایت از صاحب عزا است.

این موضوع از جایی توجهم را جلب کرد که یک دوستی که یکی از اعضای خانواده اش را ازدست داده بود در صفحه اینستاگرامش نوشت ما رسم داریم وقتی کسی فوت می کند، تا چهلم، هر روز آن خانواده و نزدیکانش در خانه یکی از اقوام برای  ناهار یا شام مهمان هستند.

فرد دیگری می گفت ماهانه در خانه یکی از فامیل جمع می شوند و ضمن اینکه این اتفاق دیدار و صمیمیت فامیل را بیشتر می کند، وقتی کسی از آنها فوت می کند هم در هر بار که این مهمانی برگزار می شود همه اعضا نماز قضا برای متوفی می خوانند و مثلا تعیین می کنند که امروز نماز قضای دو هفته را برای متوفی بخوانند و یا اگر بدهی و یا دینی  دارد آن را پرداخت می کنند و یا برایش حلالیت می طلبند.

و یا در زنجان و هم در جاهای دیگر  این رسم هست که بعد از برگزاری مراسم چهلم، برای صاحبان عزا و خانواده آن متوفی لباس می خرند و لباس سیاه او را عوض می کنند، یا اگر مغازه دار باشند اهالی بازار و کسبه همسایه، بعد از چند روز می روند خانه آنها و آن صاحب مغازه را  تا مغازه همراهی می کنند وکرکره مغازه را باز می کنند که این فرد دوباره به کارو زندگی برگردد.

بعد از پرس و جو در این خصوص، به شهرستان تکاب رسیدیم که رسم بسیار جالب و ارزشمندی دارند. 

محمد نجیبی یکی از اهالی آنجا که امروز شهردار تخت سلیمان نیز هست در گفت و گو با عصرملّت درخصوص رسم و رسومی که برای خانواده صاحب عزا و داغدار در اینجا برگزار می شود گفت: در اینجا وقتی کسی فوت می کند مخصوصا در روستاها، اهالی جمع می شوند از همسایه ها و نزدیکان، اول کار که می روند قبر متوفی را آماده می کنند و در مسجد روستا یا غسالخانه میت را با کمک اهالی و ریش سفیدها و یا روحانی روستا غسل و کفنش را انجام می دهند و نماز میت می خوانند وسپس از مسجد روستا تا قبرستان تمام اهالی و کسانی که اطلاع دارند می روند به سمت قبرستان برای خاکسپاری.

نجیبی گفت:  بعد از انجام خاکسپاری، در روستاها مخصوصاً در بخش تخت سلیمان یک رسمی هست که یک دفتری مثل دفتر احسان و نذورات می گذارند و با هماهنگی چند نفر از هیئت امنا و یا ریش سفیدان که به عنوان معتمد هستند، تمام هزینه هایی که برای مراسم متوفی هزینه می شود را مردم تامین می کنند و به آنها می دهند. الان که البته کارتخوان هم هست وآن پول ها به یک حسابی واریز می شود. مثلا همسایه ای که در مراسم شرکت کرده در حد توان خودش دو میلیون و سه میلیون و بیشتر و کمتر برای مراسم احسان و ناهار و شام و هزینه های دیگر کمک می کند. 

وی با اشاره به اینکه این کار از روستای حسن آباد تکاب شروع شد ولی الان به روستاهای دیگر هم تسری پیدا کرده است گفت: این کار در واقع باعث شده صاحب عزا به هیچ چیز به جز عزاداری خودش فکر نکند و همه کارهای رسیدگی به مهمان ها و ناهار و شام هم توسط دیگران مدیریت می شود.

محمد نجیبی افزود: چند نفر آشپز مخصوص آشپزی می کنند، در اکثر روستاها مساجد آشپزخانه دارند ودر شهر هم همینطور.  تمام هزینه ها را مردم شراکتی پرداخت می کنند. معمولا تا سه روز یا بیشتر هم شام و ناهار دارند، چه آن خانواده صاحب عزا، پولدار باشند و چه نباشند، این پول برای آن خانواده جمع می شود.  حتی مواردی داشته ایم که خانواده ای متمول بودند و گفتند ما این هزینه را نمی خواهیم و نیازی نداریم این پول جمع شود، ولی به آنها گفته شد نه این پول جمع می شود و خودتان در جای دیگری و برای کار خیر دیگری خرج کنید.

وی در خصوص مبلغی که جمع آوری می شود نیز گفت:  مبالغ مختلف است و معمولا ۷۰ یا ۸۰ میلیون تا ۱۵۰ میلیون هم جمع می شود. در مراسم پدر خود من این مبلغ نزدیک ۷۰ میلیون بود.

نجیبی توضیح داد که در این مراسم ها مثلا اگر۱۵۰ میلیون جمع شده باشد و هزینه خورد و خوراک و ناهار و شام و احسان و تمام هزینه ها ۱۲۰ میلیون بشود، این ۳۰ میلیون باقی مانده، مال صاحب عزا است و بعد از چند روز که حالشان بهتر شد ، معمولا ریش سفیدان  می روند پیش آنها و حساب و کتاب می کنند و می گویند هزینه ها یا فاکتورها چقدر بوده و این هم مبلغ اضافه که مانده و او هم مختار است  و می تواند چهلم و مراسم دیگر بگیرد و یا معمولا اینطور هم می شود که این مبلغ اضافه را بازهم می دهند به صندوق مسجد که برای هزینه های نفت و گاز و روحانی مسجد و کارهای خیر دیگر صرف می شود. مواردی هم داشتیم که خانواده ای این مبلغ اضافه را برای مدرسه هزینه کرده است . در واقع می شود گفت این یک بدهی عمومی است. مبالغی که هر فردی برای این مراسم هزینه کرده است را در لیستی به  صاحب عزا می دهند و او هم در مراسم های دیگران در حد توانش پرداخت و جبران خواهد کرد. مبالغ بالاهم بیشتر توسط اهالی خود روستا پرداخت می شود و آن هایی که غریبه هستند و مهمان می آیند خب کمتر پرداخت می کنند.

نجیبی با بیان اینکه درهر صورت آن پول جمع می شود و دیگر صاحب عزا هیچ مشکلی از بابت هزینه ها ندارد گفت: تا چهلم هم اکثراً همسایه ها و فامیل های نزدیک می روند سرمزار و اکثراً هم تا چهلم متوفی ختم قرآن برگزار می کنند.

محمدنجیبی گفت: این مراسم برای همه اهالی  انجام می شود. حتی اگر کسی غریبه باشد و تازه وارد و ساکن روستا شده باشد، این پول برای او هم جمع می شود. مواردی داشتیم که کسی که سال ها است در تهران زندگی می کند و مثلا آنجا مادرش فوت کرده و خواسته اینجا دفن شود که می آید و همین مراسم برای او با اینکه چندین سال اینجا نبوده برگزار می شود. همین یک هفته قبل یک نفر که فرزندش فوت کرده بود بعد از بیست سال آمده بود اینجا و همین کار برای او انجام شد و اهالی هیچ فرقی نگذاشتند.

وی در توضیح اینکه این رسم دقیقا از کجا شروع شد گفت:  در روستاهای دیگر هم بود ولی به این گستردگی نبود و فقط فامیل های درجه یک پول می دادند، ولی معمولا صاحب عزا  بدهکار می شد. قبل تر ها هم اینطور بود که از همسایه ها هر روز یکی نفر خرج ناهار یا شام مراسم و مهمان ها  را می داد ولی وقتی هزینه ها سنگین تر شد و یک نفر توانایی پرداخت نداشت، همه اهالی  این هزینه را پرداخت می کنند. این اتفاق برای همه هم هست و گویا یکجور ادای دین است.

وی در خصوص مراسم عروسی نیز گفت: در عروسی که دیگر الی ماشا الله پول جمع  میشود. در عروسی هم کلا در همان روز عروسی طرف عروس و داماد یک کارتخوان دارند که این پول در حسابی جمع میشود. همه در مراسم همدیگر شرکت می کنند و در مراسم همدیگر پرداخت می کنند.  بعد از این هم برای دیدار عروس و داماد هم کادویی می برند. ضمن اینکه بعد از چند روز دیگرهم عروس و داماد را پاگشا می کنند و  برای بار اول دعوت می کنند . برای مراسم پاگشا هم شام و یا ناهاری معمولا با نزدیکان عروس و داماد برگزار می کنند و آنجا هم عروس یک کادویی می گیرد.

همانطور که گفته شد این رسم و رسوم هم به اندازه رسم و رسوم عید و شادی و غیره با ارزش است چه اینکه حتی  در آداب دینی هم داریم که برای خانواده عزادار و داغدیده تا سه روز غذا تهیه کنند و ببرند. همه این ها برای دلگرمی و حمایت از آن خانواده داغدیده و عزادار و کمتر کردن ناراحتی آنها است که همبستگی و حمایت مردم از همدیگر را می رساند. 

خبرنگار: زینب سودی