پیام ملّت؛ زینب سودی- تنهایی و افزایش گرایش و تمایل به آن در سالهای اخیر از موضوعاتی بود که چندین بار در موردش صحبت کرده ایم. تنهاتر شدن انسان در عصر مدرنیته و دیواری که او با دست خود بالا می‌‌برد تا آنچه آزادی خود می‌‌داند را از سایرین محفوظ کند، حقیقتی غیر قابل انکار است. انسان تنها و یا انسانی که خودخواسته، تن به تنهایی و انزوا می‌‌دهد. امروز به عنوان یکی  از پیامدهای مدرنیته معرفی می شود آن قدر از زوایای مختلف قابل بررسی و بحث است که به نظر می رسد حالا حالاها باید در مورد آن بخوانیم و بنویسیم. درهمین راستا با طیبه پوربهی، دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، گفت و گویی داشتیم که وی ضمن اینکه تمایل به تنهایی را  یکی از نتایج مدرنیته عنوان می کند، کمرنگ شدن اعتماد اجتماعی درجوامع شهری را هم از دلایل آن و دخیل در آن می داند.

به گفته پوربهی، مقوله تمایل به تنهایی طبق نظر اکثر جامعه شناسان به خصوص “دورکیم” و “جورج زیمل” قابل بررسی است.طبق نظر دورکیم جوامع به دو دسته تقسیم می شوند: جوامع روستایی (ساده) و جوامع شهری(پیچیده) که در جوامع روستایی، افراد در تعامل با یکدیگر هستند و کارگروهی و عواطف بسیار نزدیک است، اما در جوامع شهری این ارتباطات بواسطه زندگی شهرنشینی کمرنگ میشود.

فردیناند تونیس در خصوص جوامع شهری و روستایی دو واژه به نام های «گمن شافت» و «گزل شافت» دارد.گزل شافت یعنی جامعه یا همان زندگی شهرنشینی و گمن شافت یعنی اجتماع و همان زندگی روستایی.

بقول آقایان دورکیم و جورج زیمل و فردیناند تونیس در زندگی شهری و مدرن و صنعتی، اعتماد که یکی از موثرترین مولفه های سرمایه اجتماعی است کمرنگ می شود و در اثر کمرنگ شدن اعتماد افراد علاقمند به تنهایی و انزوای از جمع هستند.

 در جوامع ساده یا همان جوامع روستایی و گمن شافت، کارگروهی و تعامل افراد و اتحاد بسیار بالاست، ولی در جوامع شهری و مدرن و گزل شافت و پیچیده، ارتباطات کمرنگ و افراد از حیث تخصص و با توجه به تقسیم کار با هم ارتباط دارند.

در جوامع صنعتی و مدرن کنش اجتماعی کمتر از جوامع سنتی و روستایی است و در جوامع روستایی به دلیل اینکه همه مردم همدیگر را می‌شناسند ارتکاب تخلف و جرم بدلیل خودکنترلی بالا، خیلی کم است، ولی در جوامع صنعتی و مدرن بدلیل افزایش جمعیت شهری و ناشناس بودن نظارت اجتماعی بر افراد کاهش می یابد و امکان بروز تخلف و جرم بیشتر وجود دارد و قبح آن برای جوامع شهری تقریبا شکسته شده است.

جورج زیمل در کتاب «کلانشهرها و حیات ذهنی» می گوید: انسان ها بواسطه زندگی شهرنشینی و جامعه صنعتی فردگرا می شوند و آنجا به جای احساس و قلب؛ عقل عمل می‌کند و براساس عقلانیت و منافع فردی تصمیم می گیرند و در این جوامع احساس و عاطفه بسیار کمرنگ می شود .

در جوامع روستایی تعلق خاطر و علاقه به کارگروهی وجود دارد، ولی در جوامع شهری بدلیل انقلاب صنعتی و گذار زندگی از سنتی به سوی مدرنیته و سپس پست مدرن، احساس و عواطف رنگ می بازد و جای آن را تخصص، علم، عقلانیت، منافع فردی و از خودبیگانگی، کاهش اعتماد، انزوای اجتماعی و کاهش تعاملات اجتماعی ، کاهش کار گروهی می گیرد.

قطعا از دلایل اصلی و ماحصل زندگی مدرن و پیامدهای آن تغییر سبک زندگی مردم و ذائقه های آنان و نوع پوشش آنهاست که همگی نتیجه زندگی شهرنشینی و مدرنیته است و فضای مجازی و تلفن ها، بیشترین تاثیرگذاری را در روند سرعت این پروسه دارند.

افراد قبلا حضوری واصطلاحاً رو در رو با هم ملاقات می‌کردند و از هم تاثیر می گرفتند. امروز در زندگی روستایی هم کماکان این ارتباط حفظ شده، ولی در زندگی شهری به دلیل تحولات شهری و صنعتی این مقوله دستخوش تغییر شده و از آپارتمان نشینی گرفته تا نوع غذاهای فست فودی و فودکورت ها و فینگرفودی تا نوع پوشش های راحت و بی تکلف، همه و همه متاثر از زندگی در جوامع صنعتی و مدرن است.

در کنار همه این تحولات؛ احوالات افراد و شهروندان هم متاثر از این موارد است و میل به تنهایی افزایش یافته وافراد در جوامع مدرن بدلیل عقلانیت و تخصص گرایی و منافع فردی تصمیم می گیرند.

به همان دلیل در چنین جوامعی به جای رفتن به خانه فامیل و همسایه خلأ درون را با رفتن به سینما، کافی شاپ، رستوران و پاساژ گردی پر می کنند ورقابت در چنین جوامعی بسیار بالاست.در واقع در کلان شهرها «تفکر»، غالب است نه قلب و احساسات و گرایشات روشنفکرانه فرد را به کناره گیری، جدایی و انزوا می کشاند.