به گزارش «پایگاه خبری-تحلیلی پیام ملّت» با آغاز تابستان و گرم تر شدن هوا، کم کم گزارش های افزایش دما و در پی آن خشکسالی در شهرهای مختلف هم مورد توجه قرار می گیرد.  از جمله در استان زنجان که حتی در زمستان هم بارندگی قابل توجهی نداشت و نگرانی از کمبود آب و تهدید کشاورزی و گرم تر شدن هوا در میان مردم هم مشهود بود. زنجانی که به هوای خنک در تابستان مشهور است حالا باید خودش را برای سه ماه گرم تابستان آماده کند. چه اینکه  این گرما ازلحاظ روانی هم روی مردم اثر می گذارد، چون مردم زنجان اساسا عادت به گرمای هوا به این شدت  ندارند و این موضوع اثر خود را در مصرف برق  و استفاده بیشتر از کولرهای گازی و همینطور در الگوهای رفتاری خواهد گذاشت. به هر حال گویا  باید به شنیدن عباراتی مثل خشکسالی و گرمازدگی و کم بارشی  عادت کنیم و کم کم الگوهای رفتاری و از جمله مصرف آب و برق را با این شرایط وفق دهیم. در همین خصوص حسین سلطانی، کارشناس مسئول پیش بینی و بحران اداره کل هواشناسی استان زنجان در گفت و گویی با خبرنگار پیام ملّت و در تشریح شرایط آب و هوایی استان، نگرانی درخصوص خشکسالی با تداوم کم بارشی ها و نحوه فعلی مدیریت مصرف آب، حتمی دانست و اظهار کرد: میانگین بارش استان زنجان از اول مهر سال گذشته تا ۷ خرداد سال جاری ۵/۲۶۰ میلیمتر بوده که این میزان نسبت به سال گذشته ۱/۱ درصد افزایش داشته ولی نسبت به میانگین بلند مدت کاهش ۳/۸ درصدی بارندگی را داشتیم.

سلطانی در تعریف خشکسالی گفت: خشکسالی چند تعریف دارد که یکی از آن ها  خشکسالی هواشناسی است. که معمولا بر اساس درجه خشکی و مدت دوره خشکی تعریف می شود. خشکسالی هواشناسی چند شاخص دارد. مثل شاخص اس پی آی(SPI) و  (SPEI) که در  شاخص (SPEI) تبخیر و تعرق را هم در نظر می گیرند ولی در شاخص(SPI) فقط بارش عادی را در نظر می گیرند.

وی افزود:  بر اساس همین در اردیبهشت ماه،  منطقه زنجان خشکسالی متوسط را در این دوره یک ماهه داشته و در دوره سه ماهه هم برخی مناطق در حد نرمال و در برخی مناطق خشکسالی بوده است. در دوره یک ساله نیز در برخی مناطق خشکسالی متوسط و شدید را داشتیم و مناطق محدودی هم در حد نرمال بوده است.

سلطانی با بیان اینکه تقسیم بندی خشکسالی هم به صورت خشکسالی شدید، متوسط و نرمال است گفت: روی نقشه با توجه به رنگبندی که انجام شده رنگ قرمز، نارنجی یا سفید مشخص شده که بر این اساس رنگ قرمز نشان دهنده خشکسالی شدید است.

وی در خصوص افزایش دما در زنجان نیز گفت: از نظر افزایش دما هم چندین سال که نه فقط کشور ما بلکه کلاً دمای کره زمین روند افزایشی دارد و هوا رفته رفته گرمتر می شود. به طورکلی روند دما درکل دنیا افزایشی بوده است. چون تغییرات اقلیمی و افزایش تولید گازهای گلخانه ای باعث شده که بیشتر دلیل اصلی افزایش دمای هوا را به داین موضوع ارتباط می دهند .

این کارشناس هواشناسی گفت: شرایط استان زنجان از نظر دمایی به این شرح است که  دمای میانگین از ابتدای ماه جاری تا تاریخ ۷ خرداد دمای ۵/۱۶ بوده است که نسبت به بلند مدت ۱/۲ درصد کاهش داشته است. از ابتدای فصل جاری هم تا ۷ خرداد میانگین دمای زنجان ۵/۱۱ بوده که نسبت به بلند مدت ۴/۰ درجه گرمتر شده و همین طور از ابتدای سال زراعی یعنی از اول مهر سال گذشته تا ۷ خرداد میانگین دمای زنجان ۳/۸ درجه بوده که نسبت به بلند مدت ۲ درجه و نسبت به سال قبلش ۳/۱ درصد گرمتر شده است.

وی در توضیح این موضوع نیز گفت: البته این دمای میانگین است، یعنی برای اینکه میانگین دما بخواهد دو درجه بالاتر شود، دمای روزانه  بیشتر از این عدد است. مثلا پاییز امسال و حتی اوایل زمستان  در دی ماه هوا خیلی گرم بود . ولی وقتی میانگین می گیریم افزایش یا کاهش عدد کمتری را نشان می دهد. در حالی که در دمای روزانه گرمای بیشتری احساس می شود. چیزی که در نقشه ها هم هست. مثلا در دوره ۱۲۰ ماهه یعنی ده ساله اخیر بخش هایی از استان درگیر خشکسالی های متوسط  تا شدید بودند که نقشه ماهنشان یا بخش هایی از شهرستان زنجان و خدابنده و خرمدره و ابهر و سلطانیه را نشان می دهد.

سلطانی با بیان اینکه پیش بینی خشکسالی را هم باید از روی پیش بینی های اقلیمی تعیین کرد گفت:  ولی اگر روند افزایشی دما همینطور ادامه پیدا کند و تولید گازهای گلخانه ای کنترل نشود، به تبع آن هوا گرمتر خواهد شد و هوای گرم تر هم منجر به این می شود که شرایط خشکسالی هم با افزایش تبخیر بیشتر شود و خشکسالی را تشدید کند. اگراین روند ادامه داشته باشد، چون روند میزان بارش ها هم در استان ما با شیب کندی روبه کاهش است، خطراتش ممکن است به این صورت باشد که توزیع بارش به هم بریزد. دیدید که  در پاییز سال گذشته ما بارش آنچنانی نداشتیم گرچه اواخر زمستان و در اردیبهشت مقداری بارندگی داشتیم که این به هم ریختگی وضعیت بارش ها و تغییر الگوی بارش را  انتظار داریم و چندسالی هست که بارش های ما کمتر از نرمال اتفاق می افتد.

این کارشناسی هواشناسی می گوید اگر شرایط به همین ترتیب پیش برود،  باید نگران باشیم و در این شرایط باید مدیریت مصرف آب را بیشتر جدی بگیریم. در آبیاری ها از روش هایی که هدر رفت آب را کمتر می کند استفاده کنیم. ضمن اینکه این موضوع از لحاظ روانی هم نگرانی ایجاد می کند، ولی راهکارش این است که مصرف آب را کنترل کنیم وگرنه نگرانی صرف که فایده ای ندارند. ما باید برداشت بی رویه از چاه ها را نداشته باشیم و اقداماتی انجام دهیم که این نگرانی کمتر شود.

وی در خصوص ارتباط بارندگی های اخیر با پدیده «ال نینو» و «لانینا» نیز گفت: این موارد هم به عنوان شاخص های دور پیوندی تعریف می شوند. ال نینو به تغییرات دمای سطح آب در ناحیه اقیانوس آرام گفته می شود. اگر این دما نسبت به میانگین بلند مدتش به مدت سه ماه بیشتر از نیم درجه گرمتر باشد،  وارد فاز ال نینو شده ایم که روی همان منطقه اقیانوس آرام تاثیرات مستقیمی دارد یعنی آنجا باعث می شود که بارش های سنگینی اتفاق بیفتد مثلا در ناحیه سواحل شیلی و پرو. اما روی کشور ما که خیلی با اقیانوس آرام فاصله دارد اثر مستقیمی ندارد و اثر دور پیوندی دارد. یعنی ممکن است منجر به تغییر در برخی الگوهای جوی در منطقه ما بشود که آن هم  به نوبه خودش می تواند سهمی داشته باشد، ولی اثر مستقیم به طوری که هر موقع ال نینو اتفاق افتاد حتما در زنجان هم یک اتفاق خاصی بیفتد اینگونه نیست.

وی افزود:  پدیده لانینا نیز اینگونه است که اگردمای آب اقیانوس آرام در مدت سه ماه نیم درجه یا بیشتر، سردتر از نرمال باشد می گوییم فاز لانینا است که این هم  در منطقه اثر مستقیم دارد و باعث کاهش بارندگی می شود و اّب اقیانوس سرد می شود، ولی در منطقه ما چون فاصله داریم به صورت دور پیوندی ممکن است اثراتی داشته باشد.

کارشناس پیش بینی و مدیریت بحران هواشناسی زنجان همچنین افزود:  برای این هفته رطوبت خوبی در جو مشاهده نمی کنیم و خیلی انتظار بارش قابل توجهی نداریم . ممکن است اواخرهفته آینده  بارندگی اتفاق بیافتد. چون در فصل بهار این تغییر پذیری  الگوهای بهارخیلی بیشتر است ولی در فصل زمستان خیلی تغییرات نداریم. ولی فعلا برای شش روز آینده سامانه فعالی برای استان انتظار نداریم اما اواخر هفته اینده احتمال دارد که بارش هایی را داشته باشیم ضمن اینکه برای تابستان هم هوای گرومتری را  انتظار داریم.