پروژه سد خاکی مراش و سد تنظیمی ایالو، در حوزه انگوران با هدف تأمین آب شرب شهرهای دندی و ماهنشان و روستاهای تابعه و تأمین نیاز آبی بخشی از صنایع مستقر در در اطراف این شهر و حق آبه های زیست محیطی در سال ۸۸ به اجرا درآمد که با گذشت ده سال از آغاز اجرای این پروژه و پیشرفت ۶۴ درصدی آن، هنوز مورد انتقاد برخی قرار می گیرد که به نظر می رسد حاضر نیستند پاسخ کارشناسان این پروژه را درباره سوالات مطرح شده بشنوند.

سوال مخالفان این پروژه این است که این سد مجوز نهایی محیط زیست ندارد و ضمناً آب های زیر زمینی موجود در ماهنشان پاسخگوی نیازهای آبی منطقه می باشد و چه نیازی به احداث سد و تخریب محیط زیست منطقه است؟

مدیر بهره برداری شرکت آب منطقه ای زنجان در پاسخ به انتقادات مطرح شده گفت: سد مراش دارای مجوز محیط زیست است. وقتی سدی وارد مرحله اجرایی شده و جزء طرح های پیوست قانون بودجه می شود، حتما مجوز اولیه زیست محیطی را دارد و اگر مجوز نداشت جزء پروژه های اجرایی دولت و مجلس قرار نمی گرفت.

به گزارش « پایگاه خبری- تحلیلی پیام ملّت» علی عباسی در بازدید خبرنگاران از دو سد مراش و ایالو در پاسخ به انتقاداتی که در مورد کافی بودن آب های زیر زمینی برای تأمین آب منطقه ماهنشان به ساخت سد مراش شده است نیز گفت: مناطق ماهنشان و انگوران از لحاظ وجود سفره های آب زیرزمینی جزء فقیر ترین مناطق استان زنجان هستند . این منطقه کاملا ًکوهستانی است و مثل زنجان و ابهر و خدابنده دارای آبخوان بزرگ نیست. زیرا آبهای زیر زمینی این منطقه محدود به حاشیه قزل اوزن و انگوران چای است که آنها هم به معنای واقعی آب زیر زمینی نیستند و کاملاً از لحاظ کیفی و کمی تحت تاثیر رودخانه قزل اوزن هستند. و وقتی آب رودخانه قزل اوزن کاهش می یابد کیفیت آب نیز نامطلوب و شور می شود و هم از لحاظ کمی نیز کاهش می باید.

وی در رابطه با مسائل زیست محیطی نیز گفت: هر فعالیت انسانی به هرحال در محیط زیست تأثیر دارد و سد هم از این قاعده مستثنی نیست. ولی سدهای ایجاد شده در زنجان در راستای بهبود شرایط زیست محیطی بوده و بهتر است مطالعه شود که آیا سدهایی که تاکنون ساخنه شده است ، محیط زیست را تخریب کرده یا بهبود داده است؟

عباسی افزود: جاری شدن آب این سد ، در قزل اوزن و انگوران چای بهبود دهنده محیط زیست است و این سد هم از لحاظ شکلی مجوز سازمان محیط زیست را دارد و هم از لحاظ ماهوی تأثیر منفی در محیط زیست نخواهد داشت.

مدیر بهره برداری شرکت آب منطقه ای زنجان اظهار داشت: آب زیرزمینی دائم در این منطقه ماهنشان نداریم و آبهای زیر زمینی موجود موقت و یکساله هستند که همه آن هم مورد استفاده بخش کشا.ورزی قرار می گیرد.

و اگر این فرض درست است بهتر بود سدهای دیگر در سطح استان نیز ساخته نمی شد و همه از سفره های آب زیرزمینی استفاده کنند .

وی با بیان اینکه قرار نیست همه ذخایر آب زیر زمینی مورد استفاده قرار بگیرد، گفت: وضعیت آب های زیر زمینی در شرایط بحرانی است و نباید برای مصرف آب به منابع آب زیر زمینی اتکاء کنیم . زیرا سفره های آب زیرزمین برای شرایط اضطراری است و این سد در اولویت اول برای شرب و در اولویت دوم صنعت و محیط زیست ساخته می شود. و فعلا توسعه کشاورزی این منطقه با آب این سد در برنامه نیست. وی تأکید کرد: ماهنشان آب زیر زمینی ندارد و اگر همین آب زیر قشری نیز خشک شود، هیچ آبی نخواهد داشت.

به گفته علی عباسی تأمین آب شرب شهرستان ماهنشان وبخش انگوران هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی مشکل دارد. به طوری که تعداد ۶۰ روستا با تانکرآب رسانی می شوند.

عباسی گفت: آب شرب جز امکانات اولیه زندگی است و مطالبه آب شرب سالم جزء اولین مطالبات مردم ماهنشان است . آب رسانی با تانکر به روستا فقط نیازهای ضروری آنها را برطرف می کند. در حالی که هر نفر روزانه ۲۰۰ لیتر آب نیاز داد، اهالی این روستا روزانه ۲۰ لیتر آب دارند که پاسخگوی نیازهای بهداشتی و.. نخواهد بود.

مدیر بهره برداری آب منطقه ای زنجان گفت: آب ماهنشان از لحاظ کیفی هم شور است و در سیستم لوله کشی در تابستان غیر قابل نوشیدن است. در شهر دندی نیز آب از حاشیه روخانه تأمین می شود که آنهم بدون تصفیه خانه و در حد کلر زنی است . برای این که بتوانیم آب با کیفیت و به اندازه کافی برای شرب داشته باشیم به این سد نیاز داریم تا آب های سطحی این منطقه را مهار کنیم. و بتوانیمرودخانخه قزل اوزن را به طور دائمی داشته باشیم.

در مورد جابجایی اهالی روستاهای این منطقه نیز در این جلسه بیان شد از کل ۱۴۸ منزل مسکونی نزدیک به ۳۹ واحد مانده بود که ۱۶ واحد آن مخروبه است و ۲۳ واحد باقی مانده نیز ارزیابی و قیمت گزاری شده است و منتظر تخصیص اعتبار نقدی برای پرداخت هستیم.

حمید افشاریان مشاور طرح سد مراش نیز در این جلسه در پاسخ تکمیلی به انتقادات مطرح شده گفت : آب های زیر زمینی منابع و سرمایه آیندگان ما است و ادعای استفاده از آب های زیر زمینی و رها کردن آب های سطحی اصلا قابل استماع نیست . آن هم در زمانی که آب های زیر زمین زنجان، سالانه با افت ۷۰ سانتی متری مواجه است. و برخی به جای این که در فکری حفظ این منابع باشند، استفاده از این ذخایر را مطرح می کنند.

وی گفت: در این منطقه با توجه به تشکیلات زمین شناسی، سفره آب زیر زمین نداریم و فقط چند چشمه در روستاهای اطراف وجود دارد و مابقی فقط آبرفتهای حاشیه رودخانه است که تابستان تراز آب گیری آنها پایین است و در شرایط سیلابی نیز به لحاظ مواد معلق درآب کیفیت آن پایین می آید . بر همین اساس در قاموس مهندسی آب این انتقادات قابل استماع نیست.

افشاریان اظهار داشت: سد مراش از سال ۹۰ کلید خورده بود و در صورت وجود اعتبارات، باید سال ۹۴ به بهره برداری می رسید. ولی محدودیت منابع و شرایطی که در حال حاضر در بحث منابع و اعتبارات در کشور مطرح است، باعث شده است سرعت پروژه طبق برنامه ریزی اتفاق نیفتد.

وی افزود: اگر منابع اعتباری و بسترها فراهم بشود، این سد در سال ۱۴۰۲ قابلیت ورود به مدار مصرف را خواهد اشت. و تأمین آب شرب ۱۲۲ روستا در این منطقه با این سد انجام خواهد شد.

افشاریان گفت: بحث های زیست محیطی، کاملا تخصصی است و عده ای مغرضانه به صورت عامیانه در این مورد صحبت مب کنند که به نظر می رسد در جهت سکویی برای مطرح شدن در رسانه ها انجام می شود.

وی با بیان اینکه این طرح مراحل لازم جهت اخذ مجوز را طی کرده است، گفت: اگر ایمن مراحل طی نشده است چگونه کد اجرایی گرفته و سالانه در اعتبارات ملی برایش بودجه پیش بینی می شو؟

افشاریان گفت: این سد مجوز زیست محیطی دارد و مجوز نهایی معمولا به هیج طرحی داده نمی شود تا چالش های اتفاق بیفتد و بعد مجوز نهایی صادر شود. و ما مجوز های لازم برای اجرای این طرح را داریم.

مشاور طرح سد مراش افزود: آب سد مراش از با کیفیت ترین آب های کل استان است چون در حوزه آب ریز این سد، اجتماعات و فعالیت های انسانی اعم از اراضی کشاورزی و .. محدودی وجود دارد قاعدتاً آب با کیفیتی دارد.

وی افزود: به هر حال این آب سطحی است و تمام آب های سطحی هنگام بهره برداری ، تمهیداتی برایشان لازم است از جمله تصفیه خانه که برای این سد نیز پیش بینی شده است. زیرا هر نقطه ای اگر صددرصد بکر هم باشد نیاز به گند زدایی و اصلاح برخی از پارامترها دارد. مثل سد تهم و سدهای دیگری که برای تأمین آب شرب احداث شدند و در پایین دست خود تصفیه خانه نیز دارند.

افشاریان گفت: آب وارد شده به مخزن سد مراش به لحاظ زیست محیطی و پارامترهای کیفی آب با “ای سی ” یا شوری ۸۰۰ جزء بهترین آب های استان است واز لحاظ فلزات سنگین نیز ۴ سال مورد پایش قرار گرفته است.

و نزدیک ۴ سال دوره آماری کامل ازسه شاخه وارده به این مخزن نمونه آب تهیه شده است و بیش از ۲۴۰ بار از قسمت مخزن و پایین دست مورد آزمایش قرار گرفته است. و تمام پارامترهای ممکن در کیفیت آب شرب، شامل فلزات سنگین انجام شده است. و ضمناً قرار گرفتن معدن انگوران نیز دلیل بر عدم استفاده از آب این سد نیست و از این لحاظ تا کنون مشکلی ملاحظه نشده است.

افشاریان در مورد اعتبارات اختصاص داده شده به این طرح نیز گفت: تا پایان سال ۹۷ اعتبار پرداخت شده ۶۷ میلیارد ۵۰۰ میلیون تومان بوده است و اعتبار مورد نیاز برای ادامه و تکمیل پروژه نیز ۳۲۰ میلیارد تومان است.

وی افزود: از سال ۸۸ که اجرای این طرح شروع شده است، برآوردی برای این طرح وجود داشته است که با گذشت ده سال از آغاز این پروژه، هزینه ها ده برابر شده است و طبیعی است وقتی اعتبارات لازم به طرح داده نشود هزینه های باقی مانده طرح به همان نسبت افرایش پیدا خواهد کرد.