زینب سودی- پابه پای آغاز واکسیناسیون در دنیا و در شرایطی که پزشکان و کارشناسان بهداشت و سلامت در سراسر دنیا واکسناسیون عمومی را تنها راه کنترل بیماری کرونا می دانند موجی از واکسن هراسی نیز در کشورهای مختلف از جمله ایران مشکلاتی برای مقابله بیماری کرونا ایجاد کرده است. آن هم در شرایطی که آمار ابتلا و فوت در حال افزایش است. موضوع این است که این ترس حاصل شایعات و اطلاعات غلط و بعضاً مغرضانه ناشی از بی اعتمادی و نا آگاهی کسانی است که صرفا به دلیل شایعات و احتمالات اقدام به اظهار نظر غیر کارشناسی می کنند که این اظهارات موجب سلب اعتماد عمومی شده و جامعه را در خصوص واکسن ها دچار تردید می کنند.

در این خصوص و در خصوص دلایل جامعه شناختی واکسن هراسی، ربابه پورجبلی عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان در گفت و گو با خبرنگار «پایگاه خبری -تحلیلی پیام ملّت» دلایلی را متذکر شد که در ادامه می خوانید:

اگر نگاهی به تاریخ تحول جوامع داشته باشیم، مهمترین تحولی که میتوانیم ببینیم تقابل ذهن بشر و طبیعت است که موجب تلاش بشر برای بهره گیری بیشتر از مواهب طبیعت برای رفع نیازهای اولیه شده، با گذشت زمان این تحول در قالب تقابل بین علم و خرافه یا سنت نمودار شد، مرحله ای که در آن کسانی ظهور کردند که تنها راه پذیرش یک رویداد فیریکی و طبیعی را آزمایش و تجربه میدانستند، این تقابل به جدل آشکار بین دانشمندان و خرافه گرایان تبدیل شد و تا به امروز ادامه دارد،.با شیوع پاندمی کرونا در سطح جهان یک بار دیگر تقابل بین علم و خرافه یاسنت آشکار تر شد.

اما اگر از بعد جامعه شناسی این مسئله را ریشه شناسی کنیم، یک وجه مشترک در این زمینه دیده میشود، عوام گرایی و خواص گرایی و زیرساختهایی که موجب گرایش به تفکرات عوامانه و یا خواص گرایانه میشود. از مهمترین زیرساخت ها میتوان به زیرساخت های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی اشاره کرد.

در زیر ساخت فرهنگی آنچه که موجب تمایل عوام به پذیرش تاثیر سنت میشود عدم آگاهی لازم در مورد مسئله مورد نظر است، تحقق آگاهی و اطلاع رسانی در زمینه کلیه مسایل به خصوص مسایل بهداشتی و سلامت مستلزم فراهم کردن بسترهای لازم است که تحولی زمان بر هست، سلطه باورهای غلط در طول تاریخ بشر و تغییر آن به باورهای علمی نیازمند ایجاد و تقویت انگیزه لازم برای پذیرش آن هست، به همان میزان که حرکت به سوی ارزشهای علمی و تجربی با سهولت انجام پذیرد پذیرش دستاورد های علمی به راحتی صورت خواهد گرفت در غیر اینصورت جدل نظری و عملی برای غلبه تفکرات خرافی با شدت بیشتری تداوم پیدا خواهد کرد، آنچه مسلم است نگاه سنت گرایانه و خرافی به دستاوردهای علمی و مقاومت در برابر آن در جامعه عوام گرا خیلی بیشتر نمود پیدا میکند، پناه بردن به داروهای گیاهی، خون و ادرار شتر و…. نمونه های آشکار در این تقابل است.

با کشف واکسن کرونا نیز این تقابل در قالب مضرات واکسن، توطئه برای بشریت، مرگ بعد از تزریق واکسن و به طور کلی واکسن هراسی شکل گرفت که متاسفانه پیامدهای نامطلوب آن دامن همه افراد جامعه را خواهد گرفت چون امتناع یک نفر از تزریق واکسن و آلوده بودن احتمالی آن چندین نفر دیگر را نیز درگیر خواهد کرد.

از بعد اقتصادی نیز افراد و گروههای سودجو را نیز نباید نادیده گرفت که در همه بحرانها راهی برای افزایش سودجویی خود پیدا میکنند، و شاید قطع زنجیره بیماری کرونا از طریق واکسن موجب متضرر شدن آنها شود. بنابراین آنچه در این شرایط لازم است توسط نهادهای دولتی و غیر دولتی انجام پذیرد افزایش آگاهی و انتشار اطلاعات درست و علمی در زمینه پیامدهای نامطلوب واکسن هراسی و آسیب کلی آن به همه است.

دکتر پور جبلی در مورد بی اعتمادی به نهادهای دولتی درتمام دنیا به عنوان یکی از دلایل واکسن هراسی نیز گفت: قطعا بی اعتمادی به نهاد های دولتی هم در این معضل دخیل است ولی آنچه که در کل موجب بی اعتمادی میشود نیز جای بحث دارد. عدم شفافیت وتوجیه و تشریح فرآیند امور برای مردم در گذر زمان موجب سلب اعتماد اجتماعی میگردد. در بحث واکسن نیز این خلا به وضوح دیده میشود، بسیاری از رویدادهایی که در طول تاریخ شکل گرفته مثل نوآوریهایی که در طول تاریخ علیه بشریت شکل گرفته به خصوص زمینه تسلیحات هسته ای، تسلیحات شیمیایی، ترورهای بیولوژیک و…. هر کدام به نوعی زمینه ساز بی اعتمادی و شکاف بین مردم و نهادهای دولتی شده و حل خیلی از مسائل را غامض تر و پیچیده تر کرده است.این بی اعتمادی چه در سطح جهانی و چه در سطح ملی موجب سوگیری و مقاومت در برابر اقدامات دولتی میشود./س