پیام ملّت؛ اسدالله قربان زاده – فروتنی را از دل صحبت های او می توان فهمید. خود را قطره کوچکی از دریای مواج معرفت اهل بیت می داند و برای رسیدن به کمال لحظه ای از راهی که در پیش گرفته، غافل نبوده است. او در مسیری که از گذشته به او ارث رسیده می بالد و وامدار کسانی است که برای او روشنایی را به ارمغان آورده اند. از پدربزرگ تا مادر، برادر شهید و معاشرت با مردانی که او بارها از آن ها به عنوان الگو یاد می برد. زمزمه های «یا حسین» گفتن و حسینی وار زندگی کردن از دوران کودکی در وجود او شکل می گیرد.

سید یوسف شبیری متولد۱۳۵۱ دارای مدرک کارشناسی ارشد زبان وادبیات فارسی و کارمند دانشگاه علوم پزشکی زنجان است. خود را کمترین ذاکر اهل بیت(ع) معرفی می کند. اوج صدای او در «یوم العباس» شنیدن دارد. پای صحبت او نشسته ایم که سالیان سال است، در دیار زنجان با صدای ناب و دلنشین، مشتاقان اهل بیت را شیفته کرده است:

چگونه وارد وادعی مداحی اهل بیت (علیهاالسلام) شدید؟

همه ما قبل از اینکه وارد اجتماع شویم در یک جامعه کوچکی به نام خانواده و مدیون همان خانواده کوچکی هستیم که درآن تربیت شده ایم. دیده بانی خوب و کارساز و هدایت های کاربردی برادر بزرگتر از خودم،« سیدیعقوب شبیری» و دعای خیر خواهران و یاری خانواده همه در این رسالت عظیم موثر بوده اند. در وهله دوم جامعه است، یعنی جایی بزرگتر از خانواده که ما را در پشتیبانی تربیتی به خود می پذیرد و اینجاست که زحمات خانواده کوچک که برای تربیت ما موثر بوده، جلوه گری می کند. بنده وقتی وارد جامعه بزرگ شدم با ارتباط گیری و فیض بردن از اساتید این رسالت عظیم و هدایت و راهنمایی های آنها بالاخص استاد حاج آقا کلامی فرد به این عرصه بزرگ قدم نهادم.

خانواده شما هم در این مسیر بودند؟

پدر بزرگ بنده یک روضه خوان بودند و در زمان حیات خویش هم به واسطه ی روضه خوانی اهلبیت (ع) و هم اینکه از سادات بودند، مورد احترام خاص و عام زادگاه خویش و منطقه اطراف خود بوده اند، که این را قدیمی ها بیشتر ذکر می کردند و از ایشان هم به عنوان یک ذاکر دل سوخته نام برده اند. «سید داوود شبیری»، برادر بزرگتر بنده مداح شهید که سال ۸۸ در همایش پیر غلامان اهل بیت (ع) در حسینیه اعظم زنجان، به عنوان مداح شهید از ایشان تجلیل به عمل آمد، در جبهه های هشت سال دفاع مقدس تبلیغات کار او بود و در هنگام بدرقه رزمندگان به جبهه ها نقش بزرگی ایفاء می کرد و در جبهه نیز با نوحه سرایی صفای خاصی به رزمندگان و همرزمان خود می داد. مادر خدا بیامرز که تربیت کننده یک شهید است، قطعا و بی شک در تربیت این جانب حساس بود و جوری باید ما را تربیت کنند که هم با ادب تربیت شویم و هم اینکه بتوانیم ذاکر خوبی برای امام حسین (ع) باشیم.

یادم نمی رود، وقتی در سال های ۶۰تا ۶۸ خبر شهادت شهیدان برای خانواده هایشان می رسید. در سن و سال نونهالی و نوجوانی پدرم دست مرا می گرفت و در منزل خانواده شهیدان حضور می یافتیم و بنده هم چه نوحه سرایی هایی که نمی کردم.

مداحی برای اهل بیت عصمت و طهارت را چطور دنیایی می بینید؟

مداحی یک دنیای خودسازی و معرفتی است. حضور در مراسم هایی که با شعائر دین زنده می شود، مانند دانشگاهی است که یک مداح را به مدارج بلند و تعالی می برد. تاسی و مدد گرفتن از دو موهبت بزرگ یعنی قران و اهل بیت(ع) همیشه زندگی ساز است. آنچه به زندگی یک مداح اهل بیت نور می دهد، قران است که همیشه در هیئات برپاست و آنچه او را با سیره عملی معصومین آشنا می سازد،توسل به عترت آل محمد(ص) است.

متاسفانه امروز شاهد این موضوع هستیم که برخی مداح ها نه در انتخاب شعر و نه در اجراء اصل ماجرا را زیر سوال می برند. در این مورد چه نظری دارید؟

رسالت یک مداح آگاهی بخشی و حفظ آموزه های صحیح عزاداری و تبلیغ و ترویج فرهنگ زندگی حضرت سیدالشهدا(ع) است و گاهی یک مداح با اجرای خوب مستمعین را با نغمه های افلاک آشنا می سازد و روح را حقیقتا کربلایی می کند. سرشار بودن از درک و ذوق و حس عاشورایی و لبریز شدن از منش و روش سیدالشهدا (ع)توفیقی بزرگ است. حال اگر کسی بخواهد با این حقیقت بزرگ شوخی بکند، این دیگر قابل اغماض نیست.

الگو گرفتن از بزرگان این عرصه چقدر در شناخت مسیر کارساز باشد؟

بعضی از بزرگان ما اُسوه و نمونه اند و از جهت اخلاق، منش زندگی و هنر مداحی معرفت دارند و میراث داری از مداحان عاشورایی و حفظ و مرزبانی از فرهنگ حسینی جهاد و فضیلت به رفتارشان زیبنده است. حتما اگر نسل کنونی آن ها را الگوی خود قرار دهند،گرفتار راهنمای نادرست و نفس پرستی نخواهند شد.

مداحی در قدیم چه صفایی داشت؟

مداحی قدیم ما نشات گرفته از اخلاق درونی آدم ها بود. مردانی که بی ادعا فلسفه عزاداری را برای نسل های کنونی و آینده به عنوان یک میراث معنوی به یادگاری و جاودانگی گذرانده و رفته اند مداحان قدیم و بزرگان ما صاف تر، فطری تر و خالص تر بودند و دارای دل هایی روشن و ضمیری امیدوار به فضل خدا بوده اند. اگر مداحان کنونی بتوانند از آنان تاسی کنند، فتح الفتوحی در تعالی مداحی صورت خواهد گرفت.

یک مداح اهل بیت چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

جاذبه شخصیت یک مداح به درجه اخلاص و حق گرایی اوست. او شیفته مرام و معرفت امام حسین(ع) است و هر جا مستمع می تواند با نوای او به آسمان پرواز کند و به فطرت الهی خویش نزدیک تر شود، یک مداح خوب و بااخلاص باید بهانه ای شود، برای هجرت او از روزمرگی و غفلت به سوی نور، امر به معروف، نماز و برای امام عشق.  آنچه که یاران سید الشهدا(ع) با قبول تمام مشقت ها همرا امام شان به کربلا رفتند و نوعی رابطه الهی را در تاریخ به نمایش گذاشتند که یکایک آن رابطه ها درس آموز است.

یک مداح باید با هنر خود و روح مکتبی و تعهدی که دارد، دنبال محتوا باشد و بتواند پیام عاشورا را به نسل های بعدی برساند. علم کافی، مطالعه در تاریخ ، مقاتل، اخلاص و معرفت نسبت به راه مقدسی که در پیش گرفته می تواند مداح را به اوج برساند.

چه توصیه ای به علاقمندان مداحی اهل بیت دارید؟

خود را در این عرصه که بسیار مقدس و عزیز است، با چالش شهرت درگیر نسازند. زیرا در این عرصه آنچه مورد رضایت و تایید خدا و خلق خداست، مقبولیت مداح بیشتر مدنظر است. همین که اهل بیت عصمت و طهارت ما را برای این رسالت عظیم پذیرفته اند، جای سپاس و تقدیراست.

در مداحی از چه کسانی الگو گرفته اید؟

منش و مرام انسان در قدم اول الگوگیری است و یا همان واژه تقلید است که از فطرت او دور نیست و تقلید در نخستین قدم سرزنش ندارد، اما رفته رفته کمالات درونی خود انسان و اکتساباتی که به واسطه آموزه ها دریافته قطعا صاحب یک سبک و سلوک معنوی می شود و این الگوگیری بایست با توان درونی ما و استعداد نهفته  با کسی که می خواهیم از او الگو بگیریم منطبق باشد که اساتید در این انتقالات تجربه خود حق بزرگی دارند.

آیا از کسی هم تقلید کرده اید؟

بله!. از کسانی که نوعا ما توانسته ایم با استعدادهای نهفته و قوت درونی آنها بهره ها بجوییم که مجددا در این جا بر خود وظیفه می دانم از همه اساتید از جمله حاج اصغر گنج خانلو پدر شهید، حاج غلامرضا عینی فرد، حاج آقا کلامی فرد،ح حاج جواد رسولی و مادحانی که حتی بین ما نیستند و ما از آنها الگو گرفته ایم، تقدیر کنم.

در انتخاب شعر به چه نکاتی توجه می کنید؟

بنده بیشترتوان ام را به کار می برم تا بهترین شعر را که در بالا بیان کردم، برای مجالس اهل بیت و مراسم ها انتخاب  کنم. انسان هایی هستند که با فکر و احساس و نوشته های خود اندیشه ها را جهت می دهند و نگاه ها را بصیرت می بخشند و اگر به فرض مثال نهج البلاغه سخنی آراسته، نافذ رسا و موثر دارد به دلیل این است که گوینده آن امیرمومنان است. بنابراین در انتخاب شعر باید به مضامین، محتوای وزن رعایت اصول و قواعد شعری باید دقت داشت.

چه آسیب هایی مداحی را تهدید می کند؟

 تاثیر صدای خوش و آهنگ روی انسان ها امری طبیعی و فطری است. به کار بردن لحن نیکو و سوز ناک در خواندن مرثیه مورد تاکید و تشویق ائمه بوده است. یک مداح همیشه باید حواس جمع حرکت کند تا صدا و لحن و آهنگ اش مورد رضایت پروردگار و در فرهنگ اصیل عزاداری باشد. منظور همان بُعد معنوی کمال، هدف داری، ایثار ایمان و شهادت طلبی و زیبایی های معنوی باشد و اگر نباشد این مهم ممکن است، بی روحی، بی محتوایی، روزمرگی و دنیا طلبی جایگزین حقیقت مداحی باشد.

راه اندازی تشکل برای ساماندهی مداحان تا چه اندازه موثر بوده است؟

این تشکل اصل و ریشه حقیقت اش خوب است و اگر به درستی برنامه ریزی شود، شاهد شکوفایی و رشد در این مسیر خواهیم بود، ولی مثل خیلی از کارهای ما در کشور متولیان عنایت خوبی به آن نمی کنند.

حرف آخر؟

تعجیل در سلامتی وجود نازنین امام عصر(عج) و رضایت خاطر ایشان و سلامتی رهبری عظیم الشان انقلاب اسلامی از دعاهای بزرگ و درونی ماست.

۱۱۰/ق