پیام ملّت ؛ ترنم زمانی – رییس شورای شهر قزوین، مرداد ماه سال جاری در برنامه ای تلویزیونی از آغاز بهره برداری تقاطع غیرهمسطح امام رضا (ع) تا پایان شهریورماه خبر داد. اما با وجود گذشت زمان تعیین شده، هنوز مناقشات بر سر آن ادامه دارد.

در این پروژه، تقاطع با تخریب بخشی از باغستان سنتی قزوین مسیر خود را ادامه می دهد. موضوعی که صدای اعتراض فعالان مدنی را بلند کرده و در اقدامی نمادین، دیواری انسانی در مسیر پل امام رضا(ع) ایجاد کردند تا مخالفت خود از تخریب باغستان بیان کنند.

بیانیه ای هم برای حفاظت از باغستان سنتی منتشر شد. اما انگار این اقدامات و اعتراضات فایده ای نداشته و سخنگوی شورای شهر قزوین خبر از ادامه پروژه و تخریب ۸۰۰ متر از باغستان سنتی قزوین را می دهد.

احداث پل امام رضا(ع) باغستان را حفظ می کند

مرداد ماه سال جاری، رئیس شورای اسلامی شهر در برنامه بی حاشیه سیمای مرکز قزوین، از بهره برداری تقاطع غیر همسطح امام رضا در شهریورماه خبرداد و گفت: احداث این پل، مانع از تعریض جاده نسیم شمال شد تا کمکی به حفظ باغستان سنتی قزوین کند.

البته حکمت اله داودی مدعی شد که این طرح جایگزین تعریض نسیم شمال است که با اجرای آن حدود ۳۰ هکتار از باغستان‌ها نابود می شد.

ادعایی که از سوی عضو دیگر شورای شهر، «احد چگینی»، هم مطرح شد.

هر چند چگینی صحبتی از تعریض بلوار نسیم شمال نکرد، اما گفت: اجرای این پل بر اساس قانون بوده و مطمئنا اگر این کار انجام نمی‌شد، حداقل ۸۰ هکتار باغ سنتی در شهر قزوین تخریب می‌شد تا یک کمربندی برای آن احداث شود، ولی در حال حاضر با ۸۰۰ متر عبور از باغات سنتی هم با حفظ درختان موجود این امکان وجود دارد.

احد چگینی البته معترضان را به رویکرد گزینشی در قبال باغستان متهم کرد و ادامه داد: برای احداث راه آهن«تهران – زنجان» جلوی شرکت نفت و ورودی باغات سنتی تا نزدیک اقبالیه درختان چندین ساله را قطع کردند. چرا آن زمان که حداقل ۱۵ کیلومتر در عرض ۷۰ متر از درختان را قلع و قمع کردند، کسی دغدغه نداشت. آن موقع حساسیت دوستان کجا بود؟ الان مدیریت شهری ۸۰۰ متر را می‌خواهد با حفظ درختان و جابجا کردن بازگشایی کند که مخالفت‌هایی صورت گرفته است.

چاره ای جز ادامه پل امام رضا نداریم

هر چند با شروع اعتراضات نهادهای مردمی نسبت به تخریب باغستان علی صفری، شهردار قزوین در گفت‌وگو با «ایسنا» گفت که این پروژه تا تصمیم‌گیری نهایی استاندار قزوین، در مقابل ورودی باغستان متوقف بوده و هیچ اتفاقی برای ادامه آن نیفتاده و اگر فعالیتی هم رخ داده خارج از آن محدوده است و با توجه به اینکه هنوز توافقی صورت نگرفته و تملکی هم انجام‌نشده، پل در همان قسمت باغستان منقطع شده تا تصمیم نهایی در این خصوص گرفته شود، اما منیره قوامی، سخنگوی شورای شهر با بیان این نکته که اجرای پروژه به شکل فعلی۴ هکتار از باغستان را تخریب می کند، در گفتگو با صبح قزوین اظهار کرد: امروز چاره ای نداریم جز این که این پروژه را ادامه داده و تکمیل کنیم. زیرا اگر پروژه ادامه پیدا نکند، خسارت مالی زیادی به شهرداری وارد می شود.

قوامی البته ارائه راهکار را به عهده شورای مشوری سیاستگذاری شهرداری (شمس) دانست و گفت: باید راهکار مناسب برای ادامه روند این پروژه اتخاذ کنند تا کمترین خسارت به باغستان سنتی قزوین وارد شود.

۱۰۰ هکتار زمین بالای اتوبان در ازای ۵۰۰ هکتار باغستان سنتی

پیشتر نیز، علی فرخزاد، معاون امور عمرانی استانداری قزوین در جلسه کارگروه ساماندهی گلزار شهدا گفت: با ساخت پل امام رضا(ع) به بخشی از زمین گلزار شهدای قزوین که مکان مقدسی است، تعرض می‌شود. به همین دلیل باید ادامه اجرای این پروژه با نشستی بین شورای اسلامی شهر، شهرداری و بنیاد شهید و امور ایثارگران مورد بازنگری قرار گیرد تا این مشکل ضمن مطالعه دقیق، با اتخاذ راهکارهایی برطرف گردد و تکلیف آن مشخص شود.

فرخ زاد در گفتگویی با ایسنا ادامه احداث این پل را منوط بر تعیین تکلیف۸۰۰ متر از باغات باغستان که درصورت ادامه فاز دوم تخریب می شود، دانسته بود. همچنین در نشست خبری که در هفته اول شهریورماه برگزار شد، گفت: برای جلوگیری از تغییر کاربری‌های احتمالی تصمیم گرفتیم۱۰۰ هکتار از زمین‌های بالای اتوبان را به باغداران باغستان سنتی اختصاص دهیم و در عوض۵۰۰ هکتار از باغات آن‌ها را که در معرض نابودی قرار دارد به تملک دولت درآوریم. فرخ‌زاد این اقدام را راهکاری برای حفظ باغستان درصورت ادامه احداث پل امام رضا (ع) دانست.

طرح تعریض نسیم شمال مطرح نبوده است

در این بین یک فعال اجتماعی معتقد است که برای حل مشکلات ترافیکی، به هیچ وجه طرح تعریض نسیم شمال مطرح نبوده و کارساز و قابل توجیه هم نیست تا اینکه تقاطع غیر همسطح امام رضا (ع) بخواهد جایگزین آن شود.

«محمود داوران»، مدیر تشکل مردم نهاد دوستداران باغستان قزوین، در گفتگو با «عصر ملّت» گفت: پر واضح است که پل مذکور به لحاظ حل مشکلات ترافیکی و در راستای تحقق حمل و نقل سبز و شهر پایدار قابل دفاع نیست و با از بین بردن بخش های مهمی از باغستان سنتی، موجب زیان های جبران ناپذیری به مهم ترین پدیده اکولوژیکی – هویتی شهر قزوین می شود.

وی ادامه داد: برای پاسخ به نیازهای ترافیکی مطالعات مختلفی صورت گرفته، جهت عبور وسایط نقلیه عمده، رینگ ورای باغستان سنتی توصیه شده است و جاده نسیم شمال بدون تعریض، به عنوان دسترسی ویژه باغستان سنتی با کارکردهای مناسب در نظرگرفته شده است. حتی اگر پل امام رضا (ع) با همین شرایط مخرب کنونی محقق شود، باز به اهداف مناسب همتراز باغستان سنتی نخواهد رسید.

این فعال اجتماعی تصریح کرد: بار اول نیست که در طول نیم قرن گذشته با توجیه پاسخ به نیازهای متعدد توسعه شهری، به باغستان سنتی دست اندازی های مخرب و ویرانگر می شود، به ویژه جاده های عبوری تاکنون صدمات فراوانی به باغستان وارد کرده است.

داوران بر این باور است که از نظر مدیریت شهری باغستان به عنوان عامل محدود کننده منفی و مانع توسعه شهر تلقی می شود، نه به عنوان فرصت جهت شکل گیری شهر پایدار.

وی افزود: مشکلات ترافیکی در محدوده احداث پل امام رضا (ع)، با کمی تعریض جاده و ابتکارات ممکن، قابل حل و فصل بوده و نیازی به این همه هزینه و صدمه به اهل محل و تخریب باغستان سنتی نبوده است. مدیریت شهری برای یک بار هم شده، جهت تحقق شهر پایدار و حفاظت از باغستان سنتی، ادامه آن را به داخل باغستان متوقف کند.

این فعال اجتماعی خاطرنشان کرد: بی تردید احداث جاده و پل های غیرضروری و ناهماهنگ با ماهیت باغستان، علاوه بر تخریب مستقیم باغستان، موجب تغییرات گسترده در شعاع جاده می شود و معمولا حد فاصل جاده و لبه های شهری به طور جدی به دلیل افزایش قیمت، مورد تهدید تغییر کاربری قرار می گیرد.

به گفته وی، این اقدام نوعی دعوت برای تخریب و تغییر کاربری است و به ضرر ادامه فعالیت های اقتصاد باغداری می شود، زیرا بورس بازی زمین و تلاش های سودا گران زمین در پیوند با برخی سیاست های مدیریتی پرمنفعت تر از فعالیت باغداری جلوه می کند.

وی با بیان این که روند احداث جاده، در طول نیم قرن گذشته یکی از عوامل مهم تخریب و تغییر کاربری باغستان سنتی بوده است و هنوز هم ادامه دارد، تاکید کرد: یکی از نیازهای اساسی جهت حفاظت از باغستان، ساماندهی لبه های شهری مجاور باغستان سنتی است تا با مشخص شدن قطعی محدوده باغستان هرگونه تعرض به آن از طریق طرح های شهری و یا دست اندازی های غیر قانونی متوقف شود.

بی شک باغستان سنتی قزوین، میراثی است که می تواند در اقتصاد به ویژه در حوزه گردشگری و کشاورزی نقش مهمی می تواند داشته باشد، پس باید در حفظ و نگهداری آن کوشید. از سوی دیگر توسعه شهر نیز امری ضروری و غیرقابل انکار است. اما با توجه به خواست شهروندان و اهمیتی که باغستان سنتی در فرهنگ، زیست و حتی به اعتقاد متخصصان حفظ آب و پاکیزگی هوای قزوین دارد، بهتر است به احیای آن توجه کنیم و مجموعه مدیریت شهری نیز توسعه شهر را با توجه و تاکید بر حفظ باغستان سنتی قزوین پیش بینی و برنامه ریزی کنند تا هم شهر زنده باشد و هم باغستان سنتی قزوین نفس بکشد.